Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Türk Hukukunda Yabancılık Unsuru Taşıyan İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk ve Tarafların Hukuk Seçimi

The Applicable Law to The Employment Contracts With Foreign Element and The Choice of Law by The Parties in Turkish Law

Yeliz BOZKURT GÜMRÜKÇÜOĞLU

Bu çalışmada amacımız, yabancılık unsuru içeren iş sözleşmelerine uygulanacak hukukun tespit edilmesine ilişkin esasların kanun ve öğreti görüşleri ışında değerlendirilmesidir. Yabancılık unsuru içeren bireysel iş sözleşmelerine uygulanacak hukukun nasıl tespit edileceği hukukumuzda Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 27. maddesi ile düzenlenmiştir. Bilindiği üzere uygulanacak hukukun tespiti kanunlar ihtilafı kurallarının ve dolayısıyla milletlerarası özel hukukun konusuna girmektedir. Bununla birlikte, iş sözleşmesinin vasıflandırılmasında ve Türk İş Hukuku kurallarının uygulanacağının tespit edildiği durumlarda ve yabancı hukukun uygulanacağı tespit edilmesine rağmen bazı hallerde daha koruyucu hükümler ihtiva etmesi sebebiyle Türk İş Hukuku’nun uygulanması söz konusu olmaktadır. Bu da konunun iş hukuku bakımından da oldukça önemli olduğunu göstermektedir. Kaldı ki, günümüzde milletlerarası hukukun ilgi alanına giren çalışma ilişkilerinin sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Ülkemizden de çok sayıda işçinin çalışmak üzere yurt dışına gönderildiği ve çok sayıda işçinin de çalışmak üzere Türkiye’de bulunduğu bilinmektedir.

Yabancılık Unsuru, Türk İş Hukuku, Uluslararası.

The purpose of this study is to examine the principles related to the applicable law to the employment contracts with foreign element, in the light of statutes and the doctrine. The applicable law to the employment contracts with foreign element is regulated under the article 27 of the Code on International Private and Procedural Law. The determination of the applicable law is a matter of conflict of laws rules and international procedural law. However, Turkish Employment Law would be still applicable where it is the applicable law according to the conflict of laws rule or it contains more protective regulations compared to the applicable foreign law or in the classification of the employment contract. This indicates the importance of the issue with respect to the employment law. Moreover, work relations falling into the scope of international law has been increasing. It is a fact that many Turkish nationals are being sent to abroad for work and many foreigners come to Turkey for this reason.

Foreign Element, Turkish Employment Law, International.

Genel olarak iş hukuku, bir işverene bağlı olarak ve iş sözleşmesine dayanarak çalışanlara özgü bir hukuk koludur.1 İş hukuku başkasına bağımlı olarak veya başkasının organizasyonuna girmek suretiyle yapılan iş nedeniyle ortaya çıkan hukuki ilişkileri düzenlediğinden, bağımsız çalışanlar iş hukukunun kapsamına dâhil edilmez.2 İş hukukunun amacı çalışma ilişkilerinin düzenlenmesi ve elbette işçinin korunmasıdır. Günümüzde küresel ekonominin gelişmesiyle birlikte bağımlı çalışmanın sadece bir ülkenin sınırlarına bağlı kalmadığı; aksine bazı iş sözleşmeleri yabancı bir ülkede çalıştırma amacı ile kurulurken, bazı iş sözleşmelerinin birden çok ülkede çalışmayı gerektirdiği ve bazen de çalışma ilişkisinin bazı dönemlerinin başka ülkelerde geçirildiğine rastlanmaktadır.3

İş hukukunun belli özellikleri vardır. Bu özelliklerden en önemlisi bilindiği gibi işçinin korunması ilkesidir. Bu ilke ile bağlantılı olarak iş hukukunda işçi lehine yorum ilkesi benimsenmiştir. Fakat bu her durumda kayıtsız şartsız işçi lehine yorum yapılacağı anlamına gelmez. Yorumu gerektirmeyecek kadar açık bir hüküm işçi yararına yorumlanarak farklı sonuçlara ulaşılamayacağı gibi, işçinin korunmasına ilişkin düzenlemeler toplum yararı ile de çatışmamalı ve yorum yaparken anayasaya uygun yorumlanma esasından vazgeçilmemelidir.4 Ayrıca ifade edelim ki, bu yorum yöntemine iş mevzuatının yorumlanmasında başvurulmaktadır5. Devletler özel hukukunda da zayıf akit tarafın korunması ilkesi kabul edilmektedir6. Bu ilke bir iş sözleşmesi söz konusu olduğunda işçinin korunmasını sağlayacaktır.

İş görme amacı taşıyan sözleşmeler, iş sözleşmesi (hizmet sözleşmesi), vekâlet sözleşmesi ve eser sözleşmeleridir7. Bu sözleşme türlerinden inceleme konumuzu teşkil eden iş sözleşmesi, hukukumuzda iş ilişkilerinin özelliği gereğince tarafların tabi olacağı kanunların kapsamı açısından farklı kanunlarda (Basın İş Kanunu, Deniz İş Kanunu, İş Kanunu ve Borçlar Kanunu) düzenlenmiş olmakla birlikte, bu sözleşme türüne uygulanacak genel hükümler diğer özel hukuk sözleşmelerinde olduğu gibi Türk Borçlar Kanunu’nda yer almaktadır. İş ilişkisinin yabancılık unsuru taşımadığı hallerde ülkemizde iş sözleşmelerine uygulanacak kuralların tespiti açısından yapılması gereken, burada zikredilen kanunlardan hangisinin kapsamına giren bir ilişki olduğunun belirlenmesidir. Buna karşılık, iş sözleşmesi yabancılık unsuru taşıdığı takdirde ise ilişkiye hangi ülke hukukunun uygulanacağının tespiti gerekmektedir. Bu husus kanunlar ihtilafına ilişkin kuralları ilgilendiren bir sorundur. Bu bakımdan sorunun çözümünde kanunlar ihtilafına ilişkin bağlama kurallarından yararlanılacaktır. Bağlama kuralları, hukuki soruna çözüm getirmeyi değil, yabancılık unsuru içeren hukuki durumlara hangi ülke hukukunun uygulanacağının tespitini amaçlayan kurallardır.