Yetki Tespitine İtiraz Davalarında Bekletici Mesele

Preliminary Issue at the Disputes of Competence

Gaye Burcu YILDIZ

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu, toplu iş sözleşmesi prosedürünü sadeleştirmeye ve hızlandırmaya yönelik düzenlemeler içermektedir. Bu kapsamda, yetki tespitine ilişkin davalarda, toplu iş hukukuna ilişkin itirazlardan hangi hususların yetki bekletici mesele sayılıp sayılmayacağı belirlenmelidir.

Sendika, Toplu İş Sözleşmesi, Bekletici Mesele.

Law on Trade Unions and Collective Labour Agreements, numbered 6356, has several articles concerning simplification and acceleration of the collective labour agreement procedure. In scope of this purpose, the issues, which will be evaluated as preliminary issue in the competence disputes, has to be determined.

Trade Unions, Collective Labour Agreement, Preliminary Issue.

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu (STSK) 18.10.2012 tarihinde TBMM’de kabul edilmiş, 7.11.2012 tarih ve 28460 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanunun genel gerekçesinde, 2010 yılında Anayasa’da yapılan değişikliklerden sonra toplu iş ilişkilerini düzenleyen kanunların özgürlükçü bir tutumla ele alınmasının kaçınılmaz olduğu ifade edilmiş, kanunun hazırlanmasında ILO’nun 87 ve 98 sayılı sözleşmeleri çerçevesinde yapılan eleştirilerin, Avrupa Sosyal Şartının toplu iş sözleşmesi ve grev hakkı başta olmak üzere pek çok maddesinin dikkate alındığı ifade edilmiştir. 6356 sayılı STSK’nın getirdiği değişikliklerden bir kısmı daha önceki kanunların uygulanması sırasında uygulamada ortaya çıkan sorunları engellemeye yöneliktir. Yaşanan sorunlardan bir kısmı, toplu iş sözleşmesi yapılmasını gereksiz yere uzatmaya yönelik uygulamalara ilişkin olduğundan, STSK bunu önlemek istemiştir. Bu uygulamaların başında yetki tespitine itiraz davalarında çeşitli hususlara yönelik itirazların ileri sürülmesi ve bunların yetki tespiti davasında bekletici mesele sayılması sonucunda sürecin gereksiz yere uzatılması gelmektedir. Söz konusu itirazlar bireysel iş hukukunu düzenleyen hükümlerine dayalı olabileceği gibi toplu iş hukukuna ilişkin de olabilmektedir. Toplu iş hukukuna ilişkin olarak uygulamada, yetki tespitine ilişkin davalarda sıklıkla işkolu istatistiğine, işyerinin girdiği işkoluna, toplu iş sözleşmesi ünitesinin işletme niteliğinde olduğuna dair itirazların yapıldığı görülmektedir. Bu makalenin konusu bu hususların yetki tespitine itiraz davasında bekletici mesele sayılıp sayılmayacağının tartışmasıdır. Bireysel iş hukukuna giren, işe iade davalarının sonuçlarının beklenmesi, muvazaalı işçi alımı ya da muvazaalı asıl işveren-alt işveren uygulamalarına değinilmeyecektir. Konunun esasına geçmeden önce "bekletici mesele" kavramının kısaca incelenmesi gereklidir.

Bekletici mesele, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 165/I. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre; "Bir davada hüküm verilebilmesi, başka bir davaya, idari makamın tespitine yahut dava konusuyla ilgili bir hukuki ilişkinin mevcut olup olmadığına kısmen veya tamamen bağlı ise mahkemece o davanın sonuçlanmasına veya idari makamın kararına kadar yargılama bekletilebilir."

Usul hukuku açısından bekletici mesele kurumunun çelişkili kararların önüne geçtiği, aynı iş için iki defa yargılama yapılmasından kaçınmayı sağlayarak usul ekonomisine uygun olduğu, bunların anılan kurumun faydaları olarak sayılabileceği, ancak aynı zamanda yargılamanın uzamasına neden olabileceği sakıncasını da içerdiği ifade edilmiştir.¹