Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Devletler Özel Hukukunda Uluslararası Boyutlu İş Uyuşmazlıklarının Düşündürdükleri

Some Thoughts on the Private International Law Conflicts Deriving From the International Business Contracts

Tuğrul ANSAY,M.C.L.

İş sözleşmelerinden doğan kanunlar ihtilafı ve yetkili mahkeme konuları Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkındaki 2007 tarihli Kanun’umuzun 27. ve 44. maddelerinde düzenlenmiştir. Bu maddelerin kaynağı Avrupa Birliği’nin 1980 tarihli mülga Roma Konvansiyonu ve 2000 tarihli Brüksel I Tüzüğü’dür. Bu nedenle maddelerin yorumlanmasında AB Adalet Divanı kararlarından ve bu maddelere ilişkin yayınlardan yararlanılabilecektir. Ancak AB mevzuatında sonradan değişiklikler yapılmış bulunuyor. Maddelerin bize alınması sırasında da Kanun’u hazırlayanlar bazı değişiklikler yapmıştır. Ayrıca AB mevzuatının Birlik ülkeleri hukuklarının yeknesaklaştırılması amacı ile vaz olundukları gerçeği de unutulmamalıdır.

İş sözleşmeleri, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkındaki Kanun, 1980 tarihli Roma Konvansiyonu, Brüksel I Tüzüğü, Devletler Özel Hukukunda Uluslararası Boyutlu İş Uyuşmazlıkları.

The provisions on conflict of laws and jurisdiction relevant to labor contracts of the Turkish Statute on International Private Law and Procedure basically follow the Rome Convention of 1980 and Brussels I Regulation of the European Union. The decisions of the European Court of Justice and the doctrinal publications may therefore help to interpret the Turkish provisions. It should, however, be kept in mind, that there are some discrepancies among the original provisions and the Turkish equivalents. Furthermore, the main aim of the legislations of the EU has been to unify the laws of the member states. Additionally, the legislations of the EU on the labor conflicts have been renewed since the Turkish statute came into force in 2007.

Labor Contracts, Turkish Statute on International Private Law and Procedure, Rome Convention of 1980, Brussels I Regulation, The Private International Law Conflicts Deriving From the International Business Contracts.

I. Turhan Hoca’yı çok uzun zamandır tanıyan biri olarak bu Armağan’a katkıda bulunabilmenin mutluluğunu yaşıyorum. Daha Ankara Hukuk Fakültesi’ni bitirmemiştim. Esener ve Tandoğan İsviçre’de hukuk doktor unvanını yüksek başarı ile alıp, ödüller kazanarak Ankara’ya dönmüşlerdi. İşte Turhan Ağabey’i o günlerde tanımıştım. Güler yüzü ve gösterdiği içten yakınlık beni adeta kendisine mıknatıs gibi çekmişti. Kâh Fakültedeki odasında, kâh evinde kendisini ziyaret eder, adeta ailenin bir mensubu gibi meslekî konularda veya İsviçre’deki deneyimleri hakkında sohbet ederdik. Bütün öğrencilerine gösterdiği sıcak arkadaşça ilişkiler, pek çok değerli gence hukuku sevdirmiştir.

Turhan Hoca önceleri borçlar hukuku alanında çalışıyordu. Daha sonra, o tarihlerde yeni yeni gelişmekte olan iş hukuku ile ilgilendi ve bu alanda eserler verdi, hem de Çalışma Bakanı olarak iş hukuk konularını yakından izleyerek Türk çalışma hayatına katkılarda bulundu.

Bu Armağan’a, Turhan Ağabey’in sevdiği alan olan iş hukukunun bir sorununu ele alarak katılmak istiyorum. Bilindiği gibi, son on yıllarda Türk iş adamları, yükleniciler olarak yurt dışında başarılı eserler yaratmış bulunuyorlar. Bunların bir kısmı, iş yerlerinde çalışmak üzere güvendikleri yardımcılarını ve işçileri Türkiye’den götürmekteler. Özellikle Körfez ülkelerinde işçilerin Arap Yarımadası’nda, duruma göre, bir Emirlik’ten diğerine gönderilmeleri olağan bir hal almıştır. Türkiye’de de büyük işletmeler yabancı işçi kullanabilmektedirler. Diğer taraftan son zamanlarda internet üzerinden hizmet sözleşmeleri de yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu çalışanların iş hayatından doğabilecek ihtilaflarına uygulanacak hukuk bakımından devletler özel hukuku alanına girecek sorunlarının bulunması kaçınılmazdır. İş hayatındaki uluslararası boyutlu sorunların çözümlenebilmesi amacı ile ülkemizde 27.11.2007 tarihli ve 5718 No.lu Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (=MÖHUK) ile iki ana madde getirilmiş bulunuyor. Bunlar, yabancılık unsuru taşıyan iş sözleşmelerine uygulanacak maddi hukuka ve iş davalarında yetkili mahkemeye ilişkin m.27 ve 44’tür. Ayrıca, kanunda işçinin işi kapsamında veya işini görürken meydana getirdiği fikri ürünler konusunda da iş sözleşmesinin hükümlerine atıf yapılmıştır (m. 28 (3). Ayrıca m.47 (2)). Her iki ana maddenin kaynağını Avrupa Birliği’nin 1980 tarihli Yabancı Hukukun Akitlere Uygulanmasına İlişkin Konvansiyon’u1 ve yetkili mahkemelere ilişkin, Brüksel I kısaltılması ile anılan Tüzüğü2 teşkil etmektedir. Bunlardan başka, İsviçre’de 1 Ocak 1989’da yürürlüğe giren Federal Devletler Özel Hukuku Kanun’dan MÖHUK’un hazırlanmasında yararlanılmıştır. Bu Kanuna Avrupa Birliği’ndeki gelişmeler kaynak teşkil etmiş bulunuyor.3 Böylece hukukumuzda, Avrupa ile uyumlu olan bir düzenlemeye gidildiğini görüyoruz. Ancak, AB’ndeki 1980 tarihli akitlere ilişkin Konvansiyon, daha sonra 2008 tarihli, Roma I olarak bilinen Tüzük ile ve yapılan bazı değişikliklerle Avrupa Birliği üyelerini bağlayıcı bir düzenleme haline dönüştürülmüştür.4 Bunun gibi, Brüksel I Tüzüğü de Brüksel 1a olarak 10 Ocak 2015’ten itibaren yürürlüğe girmek üzere değiştirilmiştir. Yeni bir hamle yapılarak bu değişikliklerin de bizim devletler özel hukukumuza kazandırılması sağlanırsa, aradaki kopukluk giderilmiş olacaktır.