Sigorta Murakabe Kanunu’nda ve Bankacılık Kanunu’nda Öngörülen Masraf İştirak Paylarının Ödenmesine İlişkin Kararların Takip Hukuku Bakımından İşlevi

Taylan Özgür KİRAZ

Sigorta Murakabe Kanunu ve Bankacılık Kanunu açısından Sigorta Reasürans Şirketleri Birliği ile Bankalar Birliği ve Türkiye Katılım Bankaları Birliği üyelerinin ödemek zorunda oldukları masraf iştirak paylarının ödenmesi için alınan kararların takip hukuku bakımından işlevinin ne olduğu ve uygulamanın nasıl olacağının incelenmesi...

Masraf İştirak Payları, Meslek Kuruluş Birliği, Takip Hukuku, İcra Mahkemesi, Birliklere Üye Şirket, Üye Banka

A- Sigorta Murakabe Kanunu

Sigorta Murakabe Kanunu’nun¹ 36. maddesinin birinci fıkrasında, Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği’nin kuruluş amacının, sigorta

mesleğinin gelişmesi ve ilerlemesi, sigorta şirketleri arasında dayanışmanın sağlanması ve haksız rekabeti önleyici tedbirleri almak ve bunları uygulamak olduğu belirtilmiştir. Söz konusu amacı gerçekleştirmek üzere faaliyet gösteren ve tüzel kişiliği haiz olan Türkiye Sigorta Reasürans Şirketleri Birliği’nin masraflarına iştirak payları, üye şirketlerin bir yıl içinde Türkiye dahilinde elde ettikleri direkt prim gelirleri toplamına göre, Sigorta Murakabe Kanunu Yönetmeliği’ndeki esaslar dairesinde hesap edilmekte ve üye şirketlere paylaştırılmaktadır. Türkiye’de çalışan bütün sigorta ve reasürans şirketleri kuruluş işlemlerinin tamamlanmasından ve ruhsatnamelerinin alınmasından itibaren üç ay içinde birliğe üye olmak zorundadırlar (SMK md. 36/II). Masraf iştirak payları , tebliği tarihinden itibaren üç ay içinde, üye şirketler tarafından ödenmediği takdirde ilâmsız icra yoluyla tahsiline gidilebilmektedir. 11.6.1987 tarih ve 3379 sayılı Kanun ile değişikliğe uğrayan 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu’nun 36. maddesinin onuncu fıkrasına göre, masraf iştirak paylarının ödenmesine ilişkin Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği kararları İİK md. 68/I’de yazılı resmî bir belge niteliğindedir.²

B- Bankacılık Kanunu

19.10.2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu³; finansal piyasalarda güven ve istikrarın sağlanmasına, kredi sisteminin etkin bir şekilde çalışmasına, tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunmasına ilişkin usul ve esasları düzenlenmektedir. Bankacılık alanında faaliyet gösteren mevduat bankaları ve yatırım bankaları, tüzel kişiliği haiz ve kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu olan Türkiye Bankalar Birliğine; katılım bankaları ise aynı nitelikteki Türkiye Katılım Bankalar Birliğine, faaliyet izni aldıkları tarihten itibaren bir ay içinde üye olmak zorundadırlar (Bank.K. md. 79). Kanunla kurulan birer meslek kuruluş birliği olarak, Bankalar Birliği ve Katılım Bankaları Birliği, kamu kurumu niteliğindedir ve kamusal denetim alanında faaliyet gösterir. Kuruluş birliklerinin giderleri, statüleri gereğince tespit olunan oy sayısına göre üyelere dağıtılır. Üyeler kendilerine düşen masraf paylarını statülerinde belirlenen süre içerisinde yatırmak zorundadırlar. Masraf iştirak payları, belirlenen süre içinde ödenmediği takdirde, birlikler tarafından cebri icra yolu ile tahsil olunur. Masraf iştirak paylarının ödenmesine ilişkin birlik kararları, İİK md. 68/I’de yazılı resmî belge niteliğindedir (Bank.K. md. 81/II).⁴