Manevi Tazminat Talebi ve Davasının Benzer Kurumlarla Karşılaştırılması
Comparison of Spiritual Damage Demand and Lawsuit With Similar Institutions
Ozan TOK
Manevi tazminat talebi, kişilik hakkına ilişkin değerlerin ihlâli edilmesiyle söz konusu olur. Ancak maddi hukuk kişilik hakkına ilişkin değerleri ihlâl edilen kişiler bakımından yalnızca manevi tazminat talebini düzenlememiştir. Manevi tazminat talebinden başkaca Kanun kişilik hakkına ilişkin değerli ihlâl edilen kişilerin, kişilik hakkını ihlâl eden kişiye karşı yöneltebileceği talepleri de düzenlemiştir. Buradaki talepler maddi hukuk bakımından doğmakla birlikte usul hukuku tarafından gerçekleştirilmektedir. Çalışmamızda da bu taleplerin dayandığı esaslar üzerinden usul hukukuna ilişkin bir değerlendirme yapılması hedeflenmiştir.
Manevi Tazminat Talebi, Kişilik Hakları, Dava, Haksız Fiil, Geçici Hukuki Koruma.
The moral reparation law born of the interests included in the right of personality. But the codes are not only willing the right to moral reparation when a violation has occurred. At the same time the codes have arranged the other types of claims arising from substantive law. Even if these claims arise from substantive law, they are executed through procedural law. In our work, we aim to achieve the assessments of these claims by considering its legal bases. The Moral Reparation Claim, Personallity Rights, Legal Action, Unlawful Act, Temporary Judicial Protection.
1. MANEVİ TAZMİNAT TALEBİNİN BENZER TALEPLER KARŞISINDAKİ DURUMU
Manevi tazminat talebi bakımından meydana gelen manevi zarar tanımı her ne kadar doktrinde tartışmalı olsa da1, manevi tazminat talebinin bir borç kaynağı olan haksız fiil esasına dayandığı hususu tartışmasız olarak kabul edilmektedir2. Ancak kimi hâllerde manevi tazminat talebi tarafların arasındaki sözleşmeden doğan borçlara aykırılık durumunda da söz konusu olabilecektir3. Ancak bu hâlde borçlunun borca aykırı davranışı sonucu alacaklının kişilik haklarının ihlâl edilmesi gerekir; aksi takdirde manevi tazminat talebinin doğması mümkün değildir4.
Buna göre manevi tazminat talebi tereddütsüz olarak sorumluluk hukukunun sahası içinde değerlendirilmelidir. Bu hâlde akit dışı sorumlulukta kanun aksi bir esas belirlememişse failin kusurlu olması söz konusu olduğu için5 kişilik hakkı sayılan değerleri ihlal eden hukuka aykırı bir fiil söz konusu olmalı, fail kusurlu olmalı ve tartışmalı olmakla birlikte bu fiilden dolayı failde duygusal bir zarar manasına gelen acı, keder, elem mevcut olmalıdır6.
Kişilik haklarının ihlali hâlinde manevi tazminat talebinin doğacağını düzenleyen Kanunun 58. maddesi manevi tazminat talepleri bakımından genel hüküm niteliği taşımaktadır7. Şayet Kanunda başkaca ihlâllerden dolayı manevi tazminat talep edilebileceğine ilişkin bir hüküm varsa bu takdirde TBK m. 58 uygulama alanı bulmayacaktır. Örneğin TBK m. 56 (İBK m. 47) vücut bütünlüğünün ihlâli hâlinde manevi tazminat talebini düzenlendiğinden, vücut bütünlüğünün ihlâli hâlinde TBK m. 56 (İBK m. 47) uygulama alanı bulacaktır8.
