Asgari Ücretin Vergilendirilmesinde Anayasal Temellendirme

Taxation of Minimum Wage

Berrin KILIÇ

Asgari ücret, çalışanların zorunlu ihtiyaçlarını karşılamak için emekleri karşılığında belirlenen en az miktar olarak tanımlanmaktadır. Hemen hemen tüm ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de asgari ücret vergilendirilmektedir. İşçilere emekleri karşılığı ücret olarak verilen asgari ücretten vergi alınması, Anayasada yer alan ‘çalışanlardan maddi güçlerine göre vergi alınması’ ile ilgili düzenleme Anayasa’nın sosyal devlet ilkesi gereği asgari ücretin vergilendirilme politikasıyla bağdaşmamaktadır. Asgari ücretle çalışan kesim düşük gelir grubu içerisinde yer aldığı için, asgari ücretin vergilendirilmesi durumunda, işçiler gelir ve ikame etkileriyle hareket etmeyecek ve vergi emek arzını etkilemeyecektir.

Anayasal vergilendirme ilkelerine göre asgari ücretin vergilendirilmesi ve vergi dışı bırakılması çok yönlü etki doğurmaktadır. Ülkenin sosyal, ekonomik, mali, iktisadi, kültürel ve siyasi yapısı asgari ücret uygulamasına dayanak oluşturmakta ve ülkenin değişen sosyo-ekonomik yapısı sebebiyle bu konu hakkında tam bir hüküm vermek zorlaşmaktadır. Bu çalışma ile asgari ücret üzerinden alınan vergi politikası, anayasal vergilendirme ilkeleri çerçevesinde değerlendirilecektir.

Asgari Ücret, Vergilendirme İlkeleri, Anayasal Vergilendirme İlkeleri, Sosyal Devlet, Ölçülülük İlkesi.

Minimum wages is defined as the minimum amount to supply with needs of employees in return to their labour. Almost like the other countries, minimum wages are taxing in our country, too. Receiving tax from the minimum wages which is given for laborers to equivalent their labor; the Constitutional rule about the taxing specify according to financial power from laborers are not according with politics of taxing minimum wages in reference to Constitutional social state principle. Because of the minimum wage workers are included in group of low income, if the situation of minimum wage is taxed, laborers will not move with pulses of income and substitution; and also taxation will not effect the supply of labour.

Thereunder the Constitutional taxation principles, taxation and untaxation of minimum wages is taking effect multifaceted. Social, economic, financial, culturel and political structure of the country is the basis of minimum wage implementation and it’s getting hard to condemn because of metamorphosises about social- economic structures. With this article, it will be evaluated in the context of politic of taxation taken from the minimum wage and constitutional taxation principles.

Minimum Wage, Principles of Taxation, Constitutional Taxation Principles, Social State, Principle of Proportionality.

GİRİŞ

Günümüz devletlerinin vergi sistemlerindeki vergilendirme ilkeleri o devletlerin ekonomik, sosyal, politik yapısının nitelik ve özelliklerin içeriğini belirlemektedir. Zaten iktisadi, sosyal ve ahlaki yönden eksik olan vergi sisteminin şekil ve teknik açıdan yeniden düzenlemek ve daha etkin bir vergi sistemini oluşturma ihtiyacı vergilendirme ilkelerini ortaya çıkarmıştır.

Vergi sistemlerinde yer alan kanunların vergi ilkeleriyle uyumlu olması, toplumların vergi sistemini benimsemelerini kolaylaştır ve vergilendirmeye karşı oluşması muhtemel olumsuz etkilerin önüne geçebilecektir. Bu durumda vergiyle anılan cebir unsurunun etkisi en az seviyeye inecek ve toplumda vergi ahlakı oluşmasını sağlayacaktır. Dolayısıyla vergi sistemlerinin etkin ve sorunsuz işleyişi ülkenin ekonomik gelişimini ve kalkınmasını büyük ölçüde etkileyecektir.

Anayasanın 73. Maddesine göre, “Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür. Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır. Vergi, resim, harç ve benzeri mal yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır. Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar için değişiklik yapmak yetkisi Bakanlar Kuruluna verilebilir.” Bu hüküm, sosyal hukuk devleti ilkesine dayanmakta; vergi ödevine egemen temel anayasal kurallarından oluşmaktadır¹. Bu halde 73. madde okuması yapılırken, hem sosyal hukuk devleti ilkesi hem de eşitlik ilkesi ekseninde değerlendirme yapılması gerekmektedir.