Sanığın Duruşmada Hazır Bulunma Hakkı ve Bu Kapsamda Sesli ve Görüntülü Bilişim Sisteminin (SEGBİS) Değerlendirilmesi
Accused Right to Appear in Court and in This Content Assessment of Vision and Voice Transmitting Video Conference System
Gizem DURSUN
Çalışmamızda sanığın duruşmada hazır bulunma hakkı kavramı, ceza muhakemesi hukukundaki yeri ve daha sonrasında ise bu kapsamda Sesli ve Görüntülü Bilişim Sistemi (SEGBİS) değerlendirilecektir. SEGBİS, teknolojinin ilerlemesi ile birlikte uygulamamıza giren, oldukça önemli bir uygulamadır. Mahkeme huzurunda bulundurulması gereken kişilerin, mahkemede bulunmasalar dahi dinlenmesine ve sorgusunun yapılmasına imkan veren bu sistem, özellikle makul sürede yargılanma hakkının sağlanması bakımından yararlıdır. Kaldı ki sistem, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları doğrultusunda, makul sürede yargılamanın sağlanması ve yargılamaya ilişkin maliyetin azaltılması amacıyla getirilmiştir. Ancak SEGBİS faydalı olduğu gibi, bir takım sakıncaları da bünyesinde barındırmaktadır. Zira ceza muhakemesi hukuku ile ilişkili olan ilkeler bakımından bir takım gereklilikleri sağlayamadığı ileri sürülebilecektir. Konuya ilişkin sağlanması gereken kriterleri belirlemek bakımından ise Yargıtay 16. Ceza Dairesinin 19.06.2015 tarihli kararı ile AİHM’in Marcello Viola/İtalya kararı yol gösterici olacaktır.
SEGBİS, Sanığın Duruşmada Bulunma Hakkı, Savunma Hakkı, Adil Yargılanma Hakkı, Ceza Muhakemesi Hukuku, Duruşma.
In this study, first, definition and importance of the right to appear in court later on, Vision And Voice Transmitting Video Conference System, an online judgement application will be discussed. This system is a very important application which we begin to face by the fast improvement of technology. This system which gives an alternative oppurtunity to accused and others even if they are not in the court, is useful about providing the right to be judged in a reasonable time. In fact, the system is put on to practice for providing the judgement in a reasonable time and to decrease the judgement budget. Despite the advantages of the system, it has some disadvantages. Because, some may argue about the weakness of the system on some principles of criminal procedure law. Anyway, desicion of 16th. Criminal Chamber of Supreme Court, dated 19th. June 2015 and ECtHR’s Marcello Viola/Italy desicion will be the guidance to determine the criterias on the right to appear in court.
Vision and Voice Transmitting Video Conference System, Right to Apperar in Court of Accused, Right to Defense, Right to Fair Trial, Criminal Procedure Law, Trial.
GİRİŞ
Teknolojinin sunduğu olanakların ceza muhakemesinde giderek daha fazla kullanılması, yargılamanın hızlandırılması açısından yararlı görülse de, adil yargılanma hakkı ile bağlantılı sözlülük, doğrudan doğruyalık gibi birçok ilke açısından tartışma yaratmaktadır.
Gerçekten de adil yargılanma hakkı kapsamında sanığın savunma hakkını kullanabilmesi bakımından en önemli hususlardan biri de sanığın duruşmada hazır bulunmasıdır. Zira duruşmada bulunan sanık mahkemeye karşı bizzat savunmasını yapabilecek, suçsuzluğu yönünde mahkemeyi ikna etmeye çalışabilecek, aleyhine delilleri değerlendirebilecek kısacası yargılamaya doğrudan etki edebilecektir. Biz bu çalışmamızda özellikle Sesli ve Görüntülü Bilişim Sistemi uygulamasının sanığın duruşmada hazır bulunma hakkı açısından yaratacağı sorunlara ışık tutmaya çalışacağız.
Bir yargılama şartı olarak hukukumuzda yer alan “sanığın yargılamada hazır bulunması”na bazı istisnalar (örneğin sanığın yargılamadan bağışık tutulması veya belirli durumlarda istinabe yoluyla dinlenmesi) getirilebilmektedir. SEGBİS’in hayata geçirilmesiyle birlikte ise, istinabe usulünden kaynaklanan sorunların ortadan kaldırılması ve makul sürede, adil yargılama yapılması amaçlanmıştır. Bu anlamda sistemin hazırlanmasıyla birlikte, 5271 sy. Ceza Muhakemesi Kanunu’nda da gerekli değişiklikler yapılmış, SEGBİS Yönetmeliği hazırlanmıştır. CMK m. 52/3, m. 180/4, m. 147, m. 94/4, m. 196/4 ve uluslararası karşılıklı adli yardımlaşma anlaşmaları kapsamında SEGBİS kullanılabilecektir. Fakat sistemin beraberinde bir takım sorunları getirdiğini ve bazı ceza muhakemesi ilkeleri bakımından ihlallere yol açabileceğini söylemek de yanlış olmayacaktır.
