Uluslararası Hukuk Açısından Kırım Sorunu: Kosova'nın Rövanşı Mı?
The Problem of Crimea From the Perspective of International law: Is it the Kosovo’s Revenge?
Ukrayna devlet başkanı Victor Yanukoviç'in AB ile 2010 yılında paraf edilen görüşmelerine katılmayacağını bildirmesi üzerine Kasım 2013'te Kiev'de Bağımsızlık Meydanı'nda başlayan eylemler Ukrayna'da bir iç krize neden olmuştur. Ukrayna'daki bölünmüş toplumsal ve siyasal yapı sonucu kriz kısa bir süre içinde Kırım'a yayılmış ve ayrılıkçı eğilimler alevlenmiştir. Akabinde Rusya'nın BM Şartı madde 2/4'teki kuvvet kullanma yasağını ve self determinasyon hakkını ihlal etmesiyle, Kırım, Ukrayna'dan ayrılarak Rusya'ya bağlanmıştır. Uluslararası ilişkilerin gündemine oturan bütün bu gelişmeler, uluslararası toplum tarafından Kırım'ın Ukrayna'nın rızası olmadan tek yanlı bir şekilde ayrılarak Rusya'ya bağlanmasının hukuki meşruiyetinin sorgulanmasına neden olmuştur. Kırım'ın ayrılması Kosova'nın bir rövanşı olup olmadığının sorgulanmasına yol açmıştır.
Self-Determinasyon, Ayrılma, Toprak Bütünlüğü, Kuvvet Kullanma Yasağı, Kırım.
The protests starting in November 2013 at the Independence Square after Ukrainian President Victor Yanukoviç's declaration of non attandence to the talks of which was initialized between Ukrain and the EU in 2010, caused an internal crisis. Due to the fragmented social and political structures in Ukraine, these crisis spreaded to Crimea in a short time and the separatist tendencies were fired. Following Russia's violation of the prohibition of the use of force in Article 2/4 of the UN Charter and the right to self-determination, Crimea was seperated from Ukraine and annexed by Russia. These developments sitting at the heart of the international agenda led to international society's questioning of the legitimacy of the unilateral annexation of Crimea by Russia without taking the consent of Ukraine. This bore a question over whether the seperation of Crimea is a revenge of Kosovo.
Self-Determination, Secession, Territorial Integrity, Prohibition of the Use of Force, Crimea.
GİRİŞ
Kasım 2013'te başkent Kiev'de bulunan Bağımsızlık Meydanı'nda yapılan gösterilerle ayyuka çıkan protestolar, Ukrayna devlet başkanı Victor Yanukoviç'in AB ile 2010 yılında paraf edilen "Derinleştirilmiş Doğu Ortaklığı Projesi" görüşmelerine katılmayacağını bildirmesi üzerine bir iç krize neden olmuştur.1 İç krizin büyümesi çok sayıda insanın yaralanmasına ve yüzden fazla insanın ölmesine2 sebebiyet vermiştir. Bu krizin bir çatışmaya dönüşmesinde milliyetçi gruplar, muhalefet partileri (özellikle Svoboda Partisi), zenofobik ve anti semitik gruplar etkili olmuştur.3Protestolar karşısında çaresiz kalan Yanukoviç'in Rusya'ya sığınmasıyla Ukrayna Parlamentosu Yanukoviç'in cumhurbaşkanlığı görevinden azledilmesi kararını almıştır. Ülke içindeki kriz devam ederken, Rus birliklerinin Kırım'a müdahil olmasıyla sorun uluslararası bir boyut kazanmıştır. Akabinde gerçekleştirilen referandumla Kırım Rusya'ya bağlanma kararı almıştır. Rusya, Kırım'ın kendisine bağlanmasını self determinasyon hakkına dayandırmıştır. Ancak ABD ve AB başta olmak üzere Batılı devletler bu oldu-bittiyi uluslararası hukukun ihlali olarak görüp; Rusya'yı kınamıştır.
Bu minvalde çalışmanın temel amacı Kırım'ın Ukrayna'nın rızası olmadan ve Rusya'nın dahli ile ayrılıp, devamında Rusya ile birleşmesi olayını self determinasyon hakkı, kuvvet kullanma yasağı, iç işlerine karışma yasağı gibi uluslararası hukuk normları açısından incelemektir. Kırım ve Kosova örnekleri kıyaslanarak söz konusu uluslararası hukuk normları üzerindeki etkilerini tartışmaktır.
Çalışma altı bölüm üzerine inşa edilmiştir. Birinci bölümde; Ukrayna'nın toplumsal, siyasal ve ekonomik yapısına, ikinci bölümde; Kırım'ın siyasal tarihine, üçüncü bölümde SSCB'nin dağılmasından sonra Kırım'ın Ukrayna çatısı altındaki konumuna değinilecektir. Dördüncü bölümde ise referandum süreci ve Kırım'ın Rusya'ya bağlanma süreci, küresel aktörlerin etki ve girişimleri doğrultusunda değerlendirilecektir. Nihayetinde beşinci ve son bölümdeyse, Kırım'ın ayrılma kararının uluslararası hukuk bakımından bilhassa kuvvet kullanma hukuku, self determinasyon ve ayrılma hakkı bağlamında genel bir analizi yapılacaktır. Bu çerçevede self determinasyon ilkesi içsel boyuttan dışsal boyuta ulaştı mı? Kosova ile benzerlikleri ve farklılıkları var mı? Kırım'ın bağımsızlığını ilan etmesiyle sorun çözüldü mü? Mevcut sorunlara emsal teşkil edecek mi? gibi sorulara yanıt aranacak ve çalışma genel bir değerlendirme ile son bulacaktır.
