Adi Ortaklıklarda Ortaklık Hissesinin Devrinde veya Ortaklığın Sona Ermesinde Vergilendirme: Gelir ve Katma Değer Vergisi Açısından Bir Değerlendirme

Taxation on The Transfer of Shares or the Termination of the Ordinary Partnership: An Evaluation of Turkish Income Tax and Value Added Tax

Ceyda KÜKRER

Vergilendirme süreci içersinde adi ortaklıkların vergi mükellefiyeti, vergi ödevlerinin yerine getirilmesi, vergilendirilme şekli, ortaklık hissesinin devri veya ortaklığın sona ermesi gibi konulara ilişkin uygulama esasları gelir ve katma değer vergisinde değişiklik gösteren konular arasında yer almaktadır. Gelir vergisinde adi ortaklıkların mükellefiyeti Gelir Vergisi ve Katma Değer Vergisi Kanunları açısından farklı anlamlar içermektedir. Adi ortaklıkların tüzel kişiliği olmamasına bağlı olarak vergi mükellefi olarak “ortakların her biri” kabul edilmiştir. Her ortağın hesabı ayrı defterde tutulur. Buna karşılık vergi tevkifatı ve geçici vergi bildirimine ilişkin ödevlerin yerine getirilmesinde adi ortaklık sorumlu tutulmuştur. Katma değer vergisinde ise “adi ortaklığın kendisi” doğrudan vergi mükellefi kabul edilmiştir. Adi ortaklıklarda katma değer vergisi beyannamesi ortaklık adına düzenlenir. Verginin ödenmesinden ortaklar müteselsilen sorumlu tutulmuştur. Vergi ortaklardan herhangi biri adına tarh edilir. Ortaklık hissesinin devri veya ortaklığın sona ermesinde vergileme gelir ve katma değer vergisinde değişiklik gösterir. Gelir vergisinde, ortaklardan birinin veya birkaçının ortaklıktan ayrılması hallerinde ortaklıktan ayrılan ortağın kazancı “diğer kazanç ve iratlar” hükmündedir. Katma değer vergisinde ise, ortaklık hissesinin devrinde herhangi bir vergi söz konusu değildir.

Adi Ortaklık, KDV, Gelir Vergisi, Adi Ortaklıklarda Vergilendirme.

The implementation of the ordinary partnership with tax liability, duties regarding tax obligations, type of taxation, the transfer of shares or the resign of the partnership are different issues according to Income Tax and Value Added Tax (VAT). The tax liability of the ordinary partnership might have a different meaning in the Income Tax and VAT as well. Determining the taxpayer of the ordinary partnership is “each of the partners” depending on the partnerships which do not have legal personality. A separete capital account shall be maintained for each partner. In contrast to these, partnership is responsible for the legal liabilities of withholding tax and the declaration of the temporary tax. The taxpayer of the ordinary partneship is “partnership” itself according to the Value Added Tax. The VAT statement is issued on behalf of the partnership in ordinary partnerships. Taxation on the transfer of shares or the termination of the ordinary partnership is different in Income Tax and VAT. In Income Tax, if any person, having resigned or having been removed from the partnership, shall be taxed as “other income and earnings”. Transfer of shares is not taxable under the VAT.

Ordinary Partnership, VAT, Gelir Vergisi, Taxation of Ordinary Partnership.

1. GİRİŞ

Ticari yaşamda aynı amaca ulaşmak için çeşitli ortaklıklar meydana getirilir. Bunlardan birisi de “Adi Ortaklık (işletme)” dır. Adi ortaklık kanun ve ahlaka aykırı olmayan her konuda kurulabilir. Yasal olarak adi ortaklığın kuruluşu için yazılı bir sözleşmeye gerek olmama kolaylığına bağlı olarak sık görülen bir ortaklık şeklidir. Ancak ortaklar arasında ortaklık sözleşmesi yapılmasında yasal bir sakınca yoktur¹. Genelde aile içi, yakın dostluk veya yakın akrabalıklar arası yaygındır.

Ortaklıklar hukukumuz düzenlendikleri kanuna göre iki tür ortaklık yapısı öngörmektedir². Bunlardan birisi 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) md 620 vd hükümlerinde düzenlenen “adi ortaklık”, diğeri ise 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu md 211 vd hükümlerinde düzenlenen ticaret şirketleridir. Adi ortaklığın tüzel kişiliği olmadığı için diğer ticari ortaklıklardan ayrı olarak kuruluş ve faaliyetlerine ilişkin esaslar Türk Ticaret Kanunu yerine Borçlar Kanunu ile düzenlenmiştir.

Kurulmasının kolaylığı, aile içi veya yakın dostluklara bağlı olduğu için ortaklığın sona ermesi veya ortaklık hissesinin devrinde gerek bildirimi gerek ödevlerin yerine getirilmemesi veya beyanname verilmesi veya ortaklığın sona ermesinden sonra ortaklıkla ilgili elde edilen kazançların bildirimi, uygulamada unutulan konular arasında yer almaktadır.