Hizmet Kusuru ve Kişisel Kusur Bağlamında İdarenin Kusurlu Sorumluluğu

Defective Liability of Administration in the Context of Service Defect and Personal Defect

Furkan Medar

Fransız Uyuşmazlık Mahkemesi’nin 8 Şubat 1873 tarihli “Blanco” kararına kadar idare hukuku açısından devletin/idarenin/kralın kusursuzluğu ve sorumsuzluğu düşüncesi egemendi. Ancak bir gerçek/tüzel kişinin kusurlu eylem veya işlemlerinin sonuçlarına katlanmaması yani sorumsuz olması “hukuk devleti ilkesi” ile bağdaşmamaktadır. Tüm hukuk disiplinlerinde kusurlu davranışların karşılığında bir yaptırım söz konusudur. İdare hukukunda ise kusur yaptırımı diğer hukuk disiplinlerine göre biraz farklı işlemekte; kimi durumlarda kusurdan sorumlu tutulmak için kusurun belli bir yoğunluğa ulaşmış olması gerekmektedir.İdare hukukunda asli sorumluluk idareye aittir. Yani bir kamu görevlisinin şahsen yargılanmasına kanunen cevaz verildiği durumların haricinde zarar görene karşı idare sorumludur. Ancak kamu görevlisinin sorumluluğu ortadan kalkmamakta; kendisine kusuru oranında rücu edilebilmektedir.

Hizmet Kusuru, Kişisel Kusur, İdarenin Sorumluluğu.

In administrative law, there is a widely-held opinion of the state/administration/king has no liability and defects until the Jurisdictional Court’s “Blanco” decision which was given 8 February 1873. However, having no responsibility because of defective conducts of a real/artificial person, means being nonliability, is incompatible with the “principle of state of law”. In every law disciplines, there is a legal sanction by the reason of defective conducts. In administrative law, legal sanctions are different than the others; and in some situations to be find someone responsible needs condutcs have to be above normal.In administrative law, the primary liability belongs to administration. Also, in the exception of situations of law allows the trials of public officials personally, the administration is solely responsible to aggrieved person. On the other side, liability of public officials does not dissolve and the administration reserves the revocation.

Service Defect, Personal Defect, Liability of Administration.

§ GİRİŞ

İdarenin asli sorumluluğu kusura dayalı sorumluluğudur. İdarenin kusurlu ve kusursuz sorumluluğunun bir arada bulunduğu durumlarda zarar gören öncelikle idarenin kusurlu sorumluluğu nedeniyle tazminat talebinde bulunabilmektedir. Zararın kusurlu sorumluluk hükümlerine göre tazmin edilememesi halinde idarenin kusursuz sorumluluğuna ilişkin hükümler gündeme gelmektedir.

İdarenin kusurlu sorumluluğu “hizmet kusuru” ve “kişisel kusur” olmak üzere ikiye ayrılırken her iki kusur halinin bir arada bulunduğu “görev kusuru” kavramı da sorumluluğun paylaşımı açısından önem teşkil etmektedir. “İdare” olarak adlandırılan tüzel kişiliğin kuruluşundan, teşkilatlanmasına ve yönetilmesine kadarki süreçte bünyesinde hatalı ve aksak hususları barındırması ve bu eksikliklerin “hizmetin geç işlemesi”, “hizmetin kötü işlemesi” ve “hizmetin hiç işlememesi” şeklinde ortaya çıkarak kusura neden olmasına “hizmet kusuru” denilmektedir. Kişisel kusur, idarenin eylem veya işlemlerini yürüten kamu görevlilerinin görevlerinin dışına çıkarak kusurlu davranışlarda bulunmalarını ifade etmektedir. Görev kusuru ise hizmet kusuru ile kişisel kusurun aynı olayda bir arada bulunabilmelerinin mümkün olmasının anlaşılmasıyla oluşmuş ve geliştirilmiş bir kusurlu sorumluluk halidir.

Sorumluluk açısından da idare hukuku, diğer hukuk disiplinlerine göre önemli farklılıklara sahiptir. Bu durumun nedeni ise tüzel kişiliğe haiz olan idarenin diğer hukuk gerçek/tüzel kişilerine göre farklı bir hukuki statüsünün olmasından kaynaklanmaktadır. İdare hukukunda sorumluluk genel olarak, “dış ilişki” olarak tabir edilen idare-zarar gören arasındaki tazminat ilişkisi ile “iç ilişki” olarak ifade edilen idare-kamu görevlisi arasındaki rücu ilişkisinden oluşmaktadır.