Şirketler Topluluğunda Hâkimiyet Ve
 Sorumluluk İlişkisi

Dominance and Liability Relation in Group of Companies

Ufuk ÜNLÜ

Güncel ve kanuni tabiriyle şirketler topluluğu olarak adlandırılan holdinglerin, ticari alandaki sayıları gün geçtikçe artmaktadır. Ticaret şirketlerinden farklı yasal düzenlemelere tabi olan bu topluluklar, ekonomik/yasal avantajları sayesinde, günümüz koşullarında daha cazip hale gelmişlerdir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu günümüzde çok yaygın olan şirketler topluluğu müessesini hüküm altına alarak ticari yaşamda önemli bir boşluğu doldurmuştur. Bu çalışmada, girişimcilerin söz konusu avantajlardan yararlanabilmesi amacıyla şirketler topluluğuna ilişkin düzenlemeler, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanun’da yer verilen hakimiyet ve sorumluluk kavramlarının genişliği kapsamında ele alınmıştır.

Şirketler Topluluğu, Hâkimiyet, Sorumluluk, Denkleştirme.

Number of holdings with contemporary and legal definition as group of companies is increasing day by day in trade. Groups which have different legal arrangements than the trade companies became more attractive in today’s conditions thanks to their economical/legal advantages. Turkish Commercial Code no.6102 filled an important void in business life by ensuring group of companies concept which is prevalent today. In this study arrangements regarding to the group of companies in order to provide entrepreneurs take the said advantages, scopes of dominance and liability concepts stated in the Turkish Commercial Code no 6102 are taken into consideration.

Group of Companies, Dominance, Liability, Equalizing.

I. Giriş

Bilindiği üzere şirketler topluluğu, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) ile ticaret hukuku sistemimize girmiş bir kavramdır. Holding ya da grup şirketleri kavramları yerine şirketler topluluğu kavramı tercih edilmiştir. Yeni Türk Ticaret Kanununda “şirketler topluluğu” teriminin kabul görmesinin nedeni, bu kavramın hukuki olması, kavramı tanıtma gücünün bulunması ve toplumda yaygınlık kazanmış olmasıdır.¹ Şirketler topluluğuna ilişkin olarak dünyada, şirketler topluluğunun aktörleri olarak, ya işletme esası (Federal Almanya gibi) ya da sermaye şirketleri esası olmak üzere iki temel sistem öngörülmüş, Türk hukukunda, işletme kavramının sınırlarının çok geniş olacağından hareketle şirketler topluluğu sermaye şirketleri esasına dayandırılmıştır.²

Şirketler topluluğu, bir hâkim şirketi ve hukuken bağımsız olmakla birlikte ekonomik bağımsızlığını yitiren ve en az bir bağlı şirketi içeren, bu şirketlerin tek elden yönetilmesi esası üzerine kurulan bir tür yoğunlaşmadır. Ekonomide bir hâkim ortaklıktan ve bir bağlı ortaklıktan oluşan şirketler topluluklarına nadiren rastlanmaktadır. Ekonomi hayatında en sık rastlanan durum, birçok şirketin bir şirketler topluluğunun çatısı altında ekonomik açıdan bir araya getirilmeleridir. Bununla birlikte tek bir hâkim şirketin ve tek bir bağlı şirketin bulunduğu bir şirketler topluluğunda da, şirketler topluluğu düzenlemelerinin uygulama alanı bulması ve bağlı ortaklığın azlık pay sahipleriyle alacaklılarının korunması, birçok ortaklığın bulunduğu şirketler topluluğunda olduğu kadar günceldir.³

Türk Ticaret Kanunundaki şirketler topluluğu, hâkim ve bağlı şirket mantığı üzerine kurulmuştur. 6102 sayılı Kanunun 195’inci maddesine göre, bir ticaret şirketi, diğer bir ticaret şirketinin, doğrudan veya dolaylı olarak; oy haklarının çoğunluğuna sahipse veya şirket sözleşmesi uyarınca, yönetim organında karar alabilecek çoğunluğu oluşturan sayıda üyenin seçimini sağlayabilmek hakkını haizse veya kendi oy hakları yanında, bir sözleşmeye dayanarak, tek başına veya diğer pay sahipleri ya da ortaklarla birlikte, oy haklarının çoğunluğunu oluşturuyorsa, bir ticaret şirketi, diğer bir ticaret şirketini, bir sözleşme gereğince veya başka bir yolla hâkimiyeti altında tutabiliyorsa, birinci şirket hâkim, diğeri bağlı şirket olarak adlandırılır.