Avrupa Birliği’nin İşleyişine Dair Anlaşma’nın 157. Maddesi ve Avrupa Birliği Adalet Divanı Kararları Işığında Kadın ve Erkek Çalışan Arasında Ücret Eşitliği

Equal Pay Between Men and Women Worker in Context of Article 157 of Treaty on the Functioning of the European Union and the European Court of Justice Decisions

Nihat Seyhun ALP

Ayrımcılığın yasaklanması veya eşit davranma ilkesi aslında uzun zamandan beri uluslararası kuruluşların gündeminde olan bir ilkedir. Birleşmiş Milletler, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Avrupa Birliği (AB) bu konuda aktif rol üstlenen uluslararası kuruluşlardandır.

Ayrımcılık daha çok cinsiyet temelli olarak karşımıza çıkmaktadır. Çünkü kadınların çalışmaktan ziyade ev işleri ve çocuk bakımından sorumlu olarak kabul edilmeleri, iş hayatında dışlanmalarına ve ayrımcılığa tabi tutulmalarına neden olmaktadır. Bu ayrımcılık türlerinden bir tanesi de kadın çalışanlara cinsiyetinden dolayı daha az ücret ödenmesidir.

Roma Anlaşması’nın 119. maddesi, daha sonra yürürlüğe giren Amsterdam Anlaşması’nın 141. maddesi ve en son olarak Avrupa Birliği’nin İşleyişine Dair Anlaşma’nın 157. maddesi ile kadın ve erkek çalışanların eşit işte çalışması durumunda eşit ücret alması güvence altına alınmıştır.

Kadın ve Erkek Arasında Ücret Eşitliği, Cinsiyet Ayrımcılığı, Eşit İş, Eşit Değerde İş.

Prohibition of discrimination or the principle of equal treatment are on the agenda of International Organizations for a long time. United Nations, International Labour Organization (ILO) and the European Union (EU) are the international organizations that take an active role in this regard. Because women are considered as responsible for housework and childcare rather than working, this opinion causes exclusion of them from business and discrimination against them. One of the forms of discrimination is to pay less wages to female worker because of their gender.

To receive equal pay between men and women worker who work in equal work or work of equal value is guaranteed with article 119 of Roma Treaty and article 141 of Amsterdam Treaty which entered into force after Roma Treaty and article 157 of Treaty on The Functioning of The European Union which entered into force the latest.

Wage Equality between Men and Women, Gender Discrimination, Equal Work, Work of Equal Value.

Giriş

Avrupa Birliğinde eşit davranma ilkesi iç pazar, temel özgürlükler, dürüst rekabet ve dolaşım özgürlüğü ile birlikte mütalaa edilmiştir¹. Kadın ve erkek arasında farklı ücret ödenmesinin engellenmesi de aslında Avrupa Birliği müktesebatının temel konularından biridir². Hem sosyal hem de ekonomik boyutu olan bu yasak ilk olarak, 1957 tarihli Roma Anlaşması (RA) m.119’da düzenlenmiş bulunmaktaydı.

Bu yasağın anlaşmada düzenleme alanı bulmasındaki gaye, kadın-erkek çalışan arasındaki eşitliğin tam olarak sağlaması değil, ekonomik nedenlerdi³. Çünkü Fransa istihdamda kadın ve erkek arasındaki eşitliği uygulamakta iken diğer üye devletler iş piyasasında kadınları ucuz işgücü olarak kullanmaktaydı⁴. Bu durum ise, kadın ile erkek arasındaki eşitliği uygulamaya çalışan ülkeleri rekabette dezavantajlı duruma düşürmekteydi⁵. Bundan dolayı RA m.119’daki hükümler, anlaşmaya, Fransa’nın isteği doğrultusunda ve ekonomik nedenlerle girmiştir⁶.

O dönemlerdeki kadın işgücü sayısı ile şimdiki kadın işgücü sayısının aynı oranda olmamasından ötürü, bu eşitliğin sağlanması o dönem için marjinal görülebilirdi. Fakat kadın - erkek eşitliğini sağlama çabası zaman içerisinde temel bir konu olmaya başladı. Şu an itibarıyla kadın - erkek eşitliğine aykırı davranma yasağı, hem sosyal boyutta hem de çalışma yaşamında temel bir hak hâline gelmiştir⁷. Bu süreçte yapılan anlaşmaların ve Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın konu ile ilgili vermiş olduğu kararların rolü büyüktür.