Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Soruşturulması Sisteminin Değerlendirilmesi

Evaluation of Investigation System of the Officers and Other 
Public Officials

Kenan AKBULUT

Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin, kamu hizmetlerinin düzenli, süratli ve aksatılmadan uygulanabilmesi açısından sorumlulukları vardır. Bu sorumlulukları yerine getirebilmelerinin, kendilerini güvende hissetmelerine bağlı olduğu kabul edilmektedir. Esasen, memurlar ve kamu görevlilerinin görevlerini ifa ederken güvence altında olmaları devlet tüzel kişiliğinin güvence altında olmasına işaret etmektedir. Kamuya özgü faaliyetleri yerine getirenlerin özel soruşturma usullerine tabi olmaları devlet otoritesini sağlama saikiyle hareket edildiğinin bir göstergesidir. Bu kapsamda, memurlar ve diğer kamu görevlilerine yönelik soruşturma sisteminin dayanağını oluşturan 4483 sayılı Kanun’un getirdiği izin sisteminin değerlendirilmesi, çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır.

Memur, Kamu Görevlisi, Diğer Kamu Görevlisi, Soruşturma, İzin Sistemi.

Officers and other public officials have obligations in order to perform public services regularly, rapidly and without delay. It is accepted that in order to have these obligations fulfilled they should feel themselves in safe. Essentially the safety of officers and public officials during their duties refers to the safety of legal entity of the state. If the ones who perform public activities are subject to private investigation procedures this is an indicator of that the actions are taken in order to ensure state authority. In this scope the subject of our study covers the evaluation of permission system set forth by the Law no 4483 organizing the justification of investigation system directed towards the officers and public officials.

Officer, Public Official, Other Public Officials, Investigation Permission, Permission System.

I. Giriş

Devlet, kamu hizmetlerine ilişkin faaliyetlerini memurlar ve diğer kamu görevlileri aracılığıyla yerine getirmektedir. Bu anlamda güveni sağlamaya ilişkin teminat olarak memurlar ve kamu görevlileri için özel soruşturma usulü öngörülmüş ve yasal zemine ilişkin 02.12.1999 tarihli ve 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun oluşturularak, 1913 tarihli Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkat yürürlükten kaldırılmıştır. Bu sistem, memurun göreviyle ilgili işlediği suçlarda yargı aşamasından önce ilk değerlendirmeyi yapanın idare olacağını öngörmektedir. Bu açıdan memurların ve diğer kamu görevlilerinin mesnetsiz iddialar karşısında korunarak idari fonksiyonun sağlıklı bir şekilde yürütülmesi gayesi zaman zaman eleştirilere uğramıştır. Memurların ve diğer kamu görevlilerinin yargılanmaya karşı özel soruşturma kalkanına sahip olmasının kanun önünde eşitlik ilkesine ters düştüğü dile getirilmiştir.

Çalışma, bu tartışmalar ışığında genel olarak memur soruşturması ve 4483 sayılı Kanun çerçevesinde uygulanan soruşturma usulünü içeren konulardan oluşmaktadır. Çalışmada öncelikle, farklı tanımlamalar açısından memur - kamu görevlisi kavramı, memur yargılamasının tarihsel gelişimi ve memurların neden ayrı bir soruşturma usulüne tabi oldukları üzerinde durulacaktır. Sonrasında ise çalışmanın alanı, diğer özel soruşturma usullerine girilmeden daraltılarak, 4483 sayılı Kanun’a göre memur soruşturması analiz edilmeye çalışılacaktır. Diğer kanunlardaki özel soruşturma usulleri (hâkimler ve savcılar, TSK, MİT, KİT vs.), çalışmamızın kapsamı dâhilinde değildir.

II. Memur - Kamu Görevlisi Kavramı

Anayasada memur tanımına ilişkin bir hüküm bulunmamakla birlikte, 128’inci maddede memurların yerine getirecekleri görevlerin genel bir tarifi yapılmıştır. Memur ve kamu görevlisi kavramı özellikle “Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar” yönünden büyük önem taşımaktadır. Gerçekten, bu suçların büyük bir kısmı, sadece kamu görevlileri tarafından işlenebilmektedir.¹