Yüksek Mahkeme Kararlarında “de” Bağlacının Yazımı
Mustafa GÜRSOY
Ünlü Fransız romancı Stendhal’e, Fransızcayı böyle güzel kullanabilmeyi neye borçlu olduğunu sormuşlar, “Boş zamanlarımda Fransız Medeni Kanununu okurum” demiş. Dili güzel kullanmaya yalnız romanlarda değil, her tür anlatımda özen göstermek gerekir. Dile gösterilecek özen, özellikle Kanun hazırlanırken en üst düzeyde olmalıdır. Aksi taktirde yanlış/eksik/farklı anlamalar ve bunlara bağlı olarak pek çok sorun ortaya çıkabilir. Bu yazıda, Yüksek Mahkeme kararlarında “de” bağlacının yazımı konusunda görülen özensizlik konu alınmıştır.
“de” Bağlacının Yazımı, “-de” Ekinin Yazımı, Sözcük Vurgusu.
Dilimizde yazım konularından bazıları halen tartışmalıdır. Bu tartışmalı konulara girmeyeceğiz ancak bitişik yazılan “-de” eki ile ayrı yazılan “de” bağlacının yazım kuralı konusunda dilimizde herhangi bir tartışma ya da görüş ayrılığı bulunmamaktadır. Bu nedenle, doğru yazılmadığında “Ben böyle düşünüyorum” biçiminde bir savunma dayanağı da bulunmamaktadır. O halde önce bu konudaki kuralları hatırlayalım, ardından Yüksek Mahkeme kararlarından seçtiğimiz örnekleri görelim.
KURAL-1: Bağlaç olan “de” ayrı: ek olan “-de” bitişik yazılır.
Açıklama ve örnek: Burada sorun şudur: Bağlaç olan “de” ile ek olan “-de”yi nasıl ayırt edeceğiz? Hemen belirtelim: Bir “de”yi cümleden çıkardığımızda, kalan cümle dilbilgisi kurallarına göre “doğru cümle” durumunda ise ve anlatmak istediğimiz yargıdan sapma meydana gelmediyse, çıkardığımız “de” bağlaçtır ve ayrı yazılmalıdır. Kalan cümle dilbilgisi kurallarına aykırı duruma geldiyse, “de” ektir ve bitişik yazılmalıdır. Basitçe örnekleyecek olursak:
