Roma Hukuku ve Uluslararası Hukuk

Roman Law and International Law

Ahmet KARAKOCALI

Roma hukukunun günümüz hukuk sistemleri üzerindeki etki ve izleri ağırlıkla özel hukuk bakımından ele alınıp incelenmektedir. Bununla birlikte Roma hukuku modern hukuk sistemlerinin tümü için ortak kavram, ilke ve değerleri de barındırmaktadır. Bu kavram, ilke ve değerlerin tarihsel süreç içerisinde geçirdiği değişikliklerin modern anlamda uluslararası hukukun oluşumu ve gelişimi ile bağlantısı bulunmaktadır.

Roma hukukunun uluslararası hukuk ile olan ilişkisini ortaya koymak esasen detaylı bir çalışma ile mümkündür. Zira Roma hukukunun uluslararası hukukun oluşumuna ve gelişimine katkıları belirlenirken, kavramsal ve tarihsel açıdan konuyu incelemek, bu arada Roma hukuku ve uluslararası hukuk bakımından yeterli bilgi birikimine sahip olmak gerekir. Günümüzde ise bu konuda yapılan kapsamlı çalışmaların sayısının oldukça az olduğu görülmektedir. Roma hukuku ve uluslararası hukuk arasındaki bağlantının genel çerçevesinin belirlenmesi ise, kapsamlı çalışmalara ışık tutacaktır.

Roma Hukuku, Uluslararası Hukuk, Ius Gentium, Ius Commune, Kurallar, Etki, Karşılaştırma.

The effects and traces of Roman Law on the modern legal systems are examined in terms of private law. However, Roman law has concepts, principles and values which are common to all modern legal systems. Changes of these concepts, principles and values in the historical process are related closely to the formation and development of international law in the modern sense.

It is essentially possible to state connection between Roman law and international law with more detailed study. It is because when determining the Roman law contributions to the formation and development of international law, the conceptual and historical perspective of this subject has to be examined by having adequate knowledge in both Roman law and international law. Today, it is seen that the number of detailed studies on this subject is not very high. Examining the general framework of the connection between Roman law and international law will shed light on more detailed studies.

Roman Law, International Law, Ius Gentium, Ius Commune, Rules, Effect, Comparison.

Giriş

Roma hukukunun, modern hukuk sistemlerinde dikkate alınmaya değer birçok özelliği bulunmaktadır. Bu özelliklerin başında, Roma hukukçularının özel hukuk alanında yapmış oldukları ve özellikle Kıta Avrupası hukuk sisteminde etkileri ve izleri görülen çalışmaları gelmektedir. Bu durumu ayrıca, tarihsel süreç içerisinde Roma İmparatorluğu’nun yıkılması sonrasında Roma topraklarında hüküm süren birçok devletin, kökeninde Roma hukukunun mirasını taşıyor olması ile açıklamakta mümkündür.

Bugün ülke bazında bakıldığında, Roma hukukunun özel hukuk anlamında etkilerinin az ya da çok, doğrudan veya dolaylı bir şekilde sürdüğünü görmekteyiz. Roma hukukunun özellikle batı ülkelerinde taşıdığı izleri, özel olarak ülke bazında incelemek mümkün olduğu gibi, bu etkileri ve izleri uluslararası hukuk bakımından da incelemek mümkündür. Bununla birlikte Roma hukuku ve uluslararası hukuk arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışmaların sayısı, geçmişte nispeten fazla iken, günümüzde ise tatmin edici düzeyde değildir.

Kıta Avrupası hukuk sistemi üzerinde Roma hukukunun izlerini oldukça geniş bir alanda görmek mümkündür. Uluslararası hukuk anlamında ise Roma hukukunun izlerini doğrudan tespit etmek kolay bir iş değildir. Uluslararası hukuk teorisi ve tarihi üzerinde çalışanlar tarafından, Roma hukukunun uluslararası hukuk ile olan ilişkisi sadece tarihsel süreçten kaynaklı olarak incelenmektedir. Bu tespit doğru olmakla birlikte eksiktir. Uluslararası hukuk ile olan bu bağı sadece tarihsel süreç kapsamında değerlendirilemez. Roma hukukunun, modern toplumlar üzerindeki ağırlıkla özel hukuk alanında görülen etkilerini, uluslararası hukuk bakımından da değerlendirmek mümkündür.