Marka Lisans Hakkının İzinsiz Genişletilmesi veya Üçüncü Kişilere Devri
Markayı kullanma hakkı, kural olarak, marka sahibine aittir. Markanın bir başkası tarafından izinsiz kullanılması ise, marka hakkına tecavüz fiilini oluşturur. Bununla birlikte lisans sözleşmesi çerçevesinde lisans alanın markayı kullanmasına izin verilebilir. Lisans alanın lisans hakkını izinsiz genişletmesi veya lisans hakkını üçüncü kişilere devretmesi halinde ise, çeşitli hukuki ve cezai yaptırımlar ortaya çıkabilir. Bu çalışmada, lisans alanın lisans sözleşmesine (lisans sözleşmesinden kaynaklanan haklarına) aykırı davranışlarından, sadece marka lisans hakkının izinsiz genişletilmesi veya üçüncü kişilere devri incelenmiştir.
Marka, marka lisans hakkı, markaya tecavüz, lisans hakkının izinsiz genişletilmesi, lisans hakkının üçüncü kişilere devri.ABSTRACT
As a rule, the rights conferred by trade mark belongs to the proprietor. Therefore, unauthorized use of trade mark by another person shall infringe the right of the proprietor. However, use of trade mark can be tranferred to a third party by license agreement. If the duration and scope of the license agreement is altered by the licensee or the licensee transfer his right to a third party without permission, proprietor may invoke rights conferred by trade mark against him.
In this study, only these two infringements of lisencee is examined.
Trade mark, trade mark license rights, infringement of trade mark, breach of license conditions.
GİRİŞ
Marka, bir işletmenin mal veya hizmetlerini, diğer işletmelerin mal veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlayan, çizimle görüntülenebilen veya benzer şekilde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işarettir. Markanın sahibine tanıdığı haklardan birisi de markayı kullanma hakkıdır. Markayı kullanma hakkı, kural olarak, marka sahibine aittir. 556 sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname1 (KHK/556) m. 61’e göre; markanın bir başkası tarafından izinsiz olarak kullanılması ise, marka hakkına tecavüz fiilini oluşturur. Bununla birlikte markanın, lisans sözleşmesi çerçevesinde marka sahibi dışındaki üçüncü kişiler tarafından kullanılması, markanın hukuka uygun surette kullanımı olduğundan, marka hakkına tecavüz fiilini oluşturmaz.
Marka, lisans sözleşmesi çerçevesinde, lisansın türüne göre marka sahibi ile birlikte bir üçüncü kişi (lisans alan) tarafından kullanılabileceği gibi (basit lisans), yalnızca lisans alan üçüncü kişi tarafından da (inhisari lisans) kullanılabilir. Ayrıca lisans alan da, lisans sözleşmesinin içeriğine göre, başka üçüncü kişilere markayı kullanma hakkını (alt lisans yoluyla) tanıyabilir. Ancak lisans yoluyla elde edilen markayı kullanma hakkının da bazı sınırları mevcuttur. Bu sınırların lisans alan tarafından izinsiz olarak genişletilmesi veya markayı kullanma hakkının izinsiz olarak üçüncü kişilere devredilmesi halinde hukuka uygun kullanım da ortadan kalkacak ve marka sahibinin hakları zedelenebilecektir. Bu nedenle kanun koyucu, lisans sözleşmesinin varlığı halinde marka sahibinin haklarının zedelenmesine yol açacak sözleşmeye aykırılıkları, borçlar hukukundaki borca aykırılığa ilişkin hükümlerden ayrı olarak KHK/556 m. 61/(d) hükmünde özel olarak düzenlemiştir. Söz konusu hüküm uyarınca, “marka sahibi tarafından lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek” marka hakkına tecavüz fiili olarak kabul edilmiş ve bu aykırılık -borçlar hukukundaki borca aykırılık hallerinden farklı olarak- özel hukuki ve cezai yaptırımlara bağlanmıştır. Bu nedenle lisans alanın lisans sözleşmesine aykırı fiillerinden hangilerinin borçlar hukuku çerçevesinde borca aykırılık, hangilerinin ise KHK/556 çerçevesinde markaya tecavüz fiilini oluşturduğunun tespit edilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla KHK/556 m. 61/(d) hükmünün sınırlarının iyi bir şekilde çizilmesi ve bu hükmün hangi halleri kapsadığının belirlenmesi gerekmektedir.
Bu çalışmada da Markalar Kanunu Tasarısı Taslağı (MKTT)’na2 ışık tutması ümidiyle, KHK/556 m. 61/(d)’de düzenlenen marka lisans hakkının izinsiz genişletilmesi veya üçüncü kişilere devri suretiyle marka hakkına tecavüz konusu incelenmiştir. İnceleme yapılırken Türkiye’de yürürlükte olan KHK/556 hükümleri ve KHK/556’nın kaynağı niteliğindeki “Üye Devletlerin Markalara İlişkin Mevzuatlarının Uyumlaştırılması Hakkında 21 Aralık 1988 tarihli ve 89/104/AET sayılı Birinci Konsey Yönergesi” ve bu Yönergenin konsolide hali olan “22 Ekim 2008 tarihli ve 2008/95/AT sayılı Avrupa Parlementosu ve Konsey Yönergesi” hükümlerinden hareket edilmiş, gerektiği ölçüde diğer bazı ülkelerdeki ilmi ve kazai içtihatlardan yararlanılmış, KHK/556 m. 61/(d) hükmü, bu hükmün eksiklikleri, ifade ediliş tarzı, esası ve KHK/556’daki diğer hükümlerle uyumu açısından değerlendirmeler yapılmıştır.
