Ticari Tahkim Konusunda İki Yeni Eser
Tuğrul ANSAY
1. Ergun Özsunay: 21. Yüzyıl Tahkim Hukukunda Üç Önemli Reform, İstanbul 2014, Vedat Kitapçılık, XXXVI + 502 s.
2. Ziya Akıncı: Milletlerarası Tahkim, 3. Bası, İstanbul 2013, Vedat Kitapçılık, XXXIV + 982 s.
Tacirler arasında orta çağlarda yaygın olan özel mahkemeler, 1789 Fransız İhtilâli’ni tetikleyen yeni ideolojilerin etkisi ile, adalet sistemindeki ayrıcalığı önlemek için kaldırılmış ve adaletin dağıtılması devlet mahkemelerinin tekeline bırakılmıştı. Oysa, ülkeler arasındaki uluslararası ticaretin gittikçe artması sonucunda ayrıcalık, tahkim yargısı şeklinde bir süreden beri dünyada önem kazanmaktadır. Bugün artık devletler, yargının da tahkim sistemi ile özelleştirilmesini özendirmekteler. Bu nedenle, bir yandan iç hukukta uluslararası tahkim kanunları çıkarılırken, diğer yandan da uluslararası alanda konunun yeknesak bir biçimde düzenlenmesi çalışmaları sürmekte. Resmî veya resmî olmayan kuruluşlar tacirlere, doğacak ihtilaflarda kullanabilecekleri kuralları oluşturuyorlar. Büyük avukatlık firmaları da kendi tahkim kurallarını yaratmaktalar. Ne var ki, tacirler arasındaki eski özel mahkemelerin yerini almakta olan ticari tahkimde devletler ortamı tamamen serbest bırakmıyorlar. Bir kere, tarafların serbestçe düzenledikleri kurallardaki eksiklikler tahkim kanunları ile tamamlanmakta ve gerektiğinde devlet mahkemelerinin desteği sağlanmaktadır. Diğer taraftan devletler, uluslararası tahkimin ülkelerine ekonomik bakımdan getirebileceği yararları düşünerek tahkim konusunda tatlı bir rekabete girerek, kendi hukuklarının uygulanmasına tarafları özendirmektedirler1. Tahkim merkezinin belli bir ülkede olması da, ülkenin avukatlarına, özellikle iptal davasında iş sahası açmaktadır. Diğer taraftan, farklı düzenlemelerin sonucunda ortaya çıkacak çeşitlilikten doğabilecek belirsizlikleri giderebilmek için uluslar arasında yeknesaklaştırma çabaları da sürüyor. Bu yönde, Birleşmiş Milletler UNCITRAL aracılığı ile bir Model Kanun ve ayrıca Tahkim Kuralları hazırlamıştır. Bir kısım devletler bu model kaynaklara göre iç ve dış tahkim hukuklarına yön vermiş bulunuyorlar.
