İstenmeyen Ticari Elektronik İletilerin Avrupa Birliği ve Türk Hukukunda Düzenlenişi

The Arrangement of Unsolicited Commercial Electronic Communication in European Union and Turkish Law

Aziz Erman BAYRAM

Bu çalışmada istenmeyen ticarî elektronik iletilerin Avrupa Birliği ve Türk hukukundaki düzenlenişi ele alınmıştır. Konu incelenirken öncelikle spam ve istenmeyen ticarî elektronik ileti kavramlarına değinilmiş, bu iki kavram arasındaki fark ortaya konulmaya çalışılmıştır. Sonrasında ticari elektronik iletilerin gönderilmesi konusunda kabul edilen iki sisteme, izin ve ret sistemlerine değinilmiş, bu sistemlerin olumlu ve olumsuz yönlerinden söz edilmiştir. Ardından, konunun Türk hukuk düzenlemelerine de kaynaklık teşkil eden Avrupa Birliği direktiflerindeki durumuna yer verilmiştir. Daha sonra ticarî elektronik iletilerin gönderilmesi konusundaki Türk hukuk düzenlemeleri ele alınmıştır. Bu bağlamda 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un ve Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletilere İlişkin Yönetmelik’in konuya ilişkin hükümleri incelenmiştir. Konuyla ilgili hükümler incelenirken, özellikle Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile Avrupa Birliği direktiflerinin benzer ve farklı yönleri karşılaştırılarak ele alınmıştır. İstenmeyen ticarî elektronik iletilerin gönderilmesi konusunda bazı değişiklik önerilerine özellikle sonuç kısmında yer verilmiştir.

İstenmeyen Ticarî Elektronik İletiler, Spam, İzin Sistemi, Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, Avrupa Birliği Direktifleri.

In this study, the arrangement of unsolicited commercial electronic communication in European Union and Turkish domestic law has been addressed. We begin our study with defining the concepts of spam and unsolicited commercial electronic communication, and then differences between two concepts have been revealed. Next to this, we mention two systems which are opt-out and opt-in systems that can be adopted about sending of unsolicited commercial electronic messages. We state the positive and negative aspects of these systems. Following this, the European Union directives, which constitute the source of the Turkish legislative regulations, have been referred to. Later, the Turkish legislative regulations on sending of commercial electronic messages have been analyzed. In this context, we examine the legal provisions concerning the Law No. 6563 on the Regulation of Electronic Commerce and the by-law on the Commercial Communication and the Commercial Electronic Messages. While examining the legal provisions relating to the subject, in particular we point out the differences and similarities between European Union Directives and the Law No. 6563 on the Regulation of Electronic Commerce by comparing them. We give place to some amendment proposals in the matter of sending of unsolicited commercial electronic messages particularly in conclusion.

Unsolicited Commercial Electronic Communication, Spam, Opt-in System, Law on the Regulation of Electronic Commerce, European Union Directives.

Giriş

İletişimin insan hayatındaki yeri ve önemi gün geçtikçe artmaktadır. Özellikle elektronik iletişim araçlarının yaygınlaşması iletişime farklı bir boyut kazandırmıştır. Bilginin bir yerden diğerine iletilmesi hiç olmadığı kadar hızlı ve kolay gerçekleşmekte, elektronik iletişim araçları sayesinde kişiler dünyanın herhangi bir yerindeki diğer kişilerle saniyeler içerisinde bağlantı kurabilmektedir. Bireylerin birbirleriyle ve toplumla olan bilgi alışverişinin artması, kişiler ve toplumlar arasındaki ilişkileri geliştirmekte, elektronik iletişim araçları ile daha fazla iletişim kuran birey, daha fazla hukukî ve ticarî ilişkide bulunmaktadır.

Bireylerin elektronik iletişim araçlarıyla kurdukları ilişkiler kendine özgü bazı sorunları da beraberinde getirmektedir. Bu sorunların en önemlilerinden biri de, istenmeyen ticarî elektronik iletilerdir. İstemeyen ticarî elektronik iletiler, hâlihazırda tüm elektronik iletişim şekillerinde karşılaşılabilir büyük bir tehdit konumundadır. Bu tür iletilerin üretilme ve dağıtılma maliyetlerinin oldukça düşük oluşu, ticarî faaliyette bulunan reklam verenleri, iletişim ağını bu istenmeyen iletilerle doldurmaya teşvik etmektedir.¹ Yapılan son araştırmalara göre, Türkiye’de istenmeyen ileti niteliğindeki elektronik posta oranı %84’e ulaşmıştır. İstenmeyen ticarî elektronik ileti niteliğindeki elektronik posta sayısı 2014 yılının başından sonuna kadar %40 oranında artmıştır.² Bu tür iletilerin ulaştığı rakamsal büyüklük, sağlıklı bir elektronik iletişim açısından tehlikenin boyutlarını göstermekte, konunun önemini açıkça gözler önüne sermektedir.

Bu çalışmanın amacı, Avrupa Birliği (AB) hukukunda ve Türk hukukunda son dönemde pek çok hukukî düzenlemeye konu olan elektronik ticarî iletişim ve istenmeyen ticarî elektronik iletilerin, hukuksal düzenlenişleri bağlamında incelenmesidir. Konu, AB’de yaşanan gelişim süreci ve buna paralel olarak Türk hukukunda yaşanan gelişmeler ele alınarak incelenecektir. Özellikle, AB hukukunda yapılan düzenlemelere uyum sağlanması amacıyla kabul edilen 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun³ (ETDHK) ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılan Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletilere İlişkin Yönetmeliğin⁴ (Ticari İletişim Yönetmeliği) elektronik ticarî iletilere ilişkin getirdiği yeni sistem üzerinde durulacaktır.