Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Yatırım Tahkiminde Yatırımcının Hukuka Aykırı Davranışı ve Yukos V Rusya Davasındaki Müterafik Kusur Uygulaması

Bu makale, yatırımcının hukuka aykırı bir fiilde bulunup devletin bu fiile karşı tedbir alırken yatırım tahkimindeki davranış yükümlülüklerini ihlal etmesinden dolayı sorumluluğunun doğduğu bir durumda, bir yatırım tahkimi heyetinin bu durumunu nasıl değerlendirmesi gerektiğini yanıtlamaya çalışmaktadır. Daha spesifik olarak, yatırımcının hukuka aykırı fiilinin yatırım tahkiminde müterafik kusur kurumu altında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği tartışılmaktadır. Bu kurumun nasıl uygulandığını ortaya çıkarmak amacıyla, makale, müterafik kusur kavramına komşu kavramları ele almış ve konu ile ilgili uluslararası hukuk ile uluslararası yatırım hukuku davalarını incelemiştir. Bu değerlendirmenin ışığı altında, davasında yatırım tahkimi heyetinin verdiği karar irdelenmiş ve bu tip uyuşmazlıklarda bir tahkim heyetinin yapması gerekenlere ilişkin çeşitli öneriler sunulmuştur.

Yatırım tahkimi, müterafik kusur (zarar görenin kusuru), Yukos, devletin sorumluluğu, tazminatın hesaplanması.

This article aims to answer the question of how an investment tribunal should treat illegal acts of an investor when this investor asserts the responsibility of the state for breach of investment treaty standards when the state has taken measures against these illegal acts. It discusses more specifically the possibility to treat the illegal acts of the investor under the contributory fault doctrine in investment arbitration. It analyses close concepts, such as the duty to mitigate loss, and examines international law and international investment law cases in order to reveal how this doctrine is applied. In the light of this analysis, it elaborates the recent award of the investment tribunal in the case and proposes what an investment tribunal should do in such disputes.

Investment arbitration, contributory fault, Yukos, state responsibility, calculation of damages.

GİRİŞ

Yatırım tahkimi, yatırıma ev sahipliği yapan bir devlet ile bu devletin vatandaşı olmayan yatırımcı arasındaki uyuşmazlıkları çözmeye yarayan bir uyuşmazlık çözüm mekanizmasıdır. Söz konusu uyuşmazlık bir sözleşmeden kaynaklanabileceği gibi, günümüzde çoğu zaman görüldüğü üzere, çift taraflı ya da çok taraflı uluslararası yatırım antlaşmalarındaki hukuka aykırı kamulaştırmanın yasaklanması ya da adil ve hakkaniyetli davranma yükümlülüğü gibi davranış yükümlülüklerinin veya standartlarının (standards of treatment)1 ev sahibi devlet tarafından ihlal edilmesinden de kaynaklanabilmektedir. Yatırıma ev sahipliği yapan devletin böyle bir ihlalinden kaynaklanan yatırım uyuşmazlığı -tarafların tahkim iradesi olması, davanın tahkim heyetinin yetkisine girmesi ve kabul edilebilirlik şartlarını2 yerine getirmesi koşuluyla- yatırım tahkiminde görülebilir.

Uluslararası yatırım antlaşmalarının sadece devletlere uluslararası borçlar yüklemesi ve bu antlaşmalardaki tahkim iradesinin kural olarak sadece yatırımcının devlete karşı dava açmasını sağlıyor olması, yatırım tahkiminde yatırımcının hukuka aykırı davranışlarının dikkate alınmayacağı anlamına gelmemektedir. Devletin yatırımcının hukuka aykırı davranışına karşı aldığı meşru önlemler ve yaptırımlar, devletin uluslararası yatırım hukukundan kaynaklanan davranış yükümlülüklerini ihlal etmeyecektir. Yatırımcının fiilinin hukuka aykırı olup olmaması, devletin aldığı tedbirin meşruiyetinin tartışılması açısından önemli olacaktır.

Örneğin, petrol sondajı yapan bir yabancı yatırımcı, işletmesinin çevre mevzuatına uymaması nedeniyle, ev sahibi devletin hukukunu ihlal etmiş olacaktır. Ev sahibi devletin söz konusu işletmeyi belli bir süre ya da tamamen kapatması, yatırımcının ihlalinin ağırlığına göre, meşru bir tedbir olabilecektir. İşletmenin kapatılmasının, yabancı yatırımcı tarafından, uluslararası yatırım hukuku anlamında dolaylı bir kamulaştırma teşkil ettiğinin ya da adil ve hakkaniyetli davranış yükümlülüğüne aykırı olduğunun ileri sürülmesi ihtimalinde, ev sahibi devlet de, yabancı yatırımcının hukuka aykırı davranışta bulunduğu, bu hukuka aykırılık göz önüne alındığında kendi davranışının meşru ve ölçülü olduğu ve uluslararası yatırım hukukunu ihlal etmeyeceği yönünde bir savunma yapabilir.