Suça Teşebbüs ve Yargıtay Uygulaması

Attempt to Crime and Practice of the Supreme Court

Ömer DÖNMEZ

5237 sayılı Yeni Türk Ceza Kanununun genel hükümler kısmında yer alan suça teşebbüs kurumu Ceza hukukunda en çok tartışılan konulardan biridir. Tartışma suça teşebbüsün yapısı, işleyişi ve cezalandırılmasına yöneliktir. Suça teşebbüsün düzenlenmesi bakımından 765 sayılı Eski Ceza Kanunu ile Yeni Türk Ceza Kanunu arasında temel farklılıklar vardır. Kanun koyucu yeni yasa ile beraber eski yasa dönemindeki sorunları ortadan kaldırmak istemiştir. Eski kanunun tersine suça teşebbüs kurumu bir madde ile düzenlenmiştir. Bununla beraber eski kanunda yer alan eksik teşebbüs-tam teşebbüs ayrımı kaldırılmıştır. Bu değişikliklere rağmen uygulamada sorunlar devam etmektedir.

Bu çalışmada öncelikle suça teşebbüs kurumunun teorik yapısı üzerinde ayrıntılı bir şekilde durulmuştur. Suça teşebbüsün yapısı, niteliği ve cezalandırılması doktrindeki teorilerle desteklenerek ortaya konmuştur. İleriki bölümde ise Yargıtay’ın suça teşebbüs kurumu ile ilgili uygulamasına yer verilmiş ve kararlar Yargıtay’ın konuya bakış açısını ortaya koyacak şekilde yorumlanmıştır. Çalışmanın son kısmında ise uygulamadaki sorunların önüne geçilmesi amacına hizmet edecek bazı çözüm önerilerine yer verilmiştir.

5237 sayılı Yeni Türk Ceza Kanunu, Suça Teşebbüs, Yargıtay Uygulaması, 765 sayılı Türk Ceza Kanunu.

Attempt to crime is one of the disputatious institutions in the New Turkish Criminal Code. The debates arise either structure and understanding of the attempt or structure of each crimes. Before the new code, the article which is related to attempt, had somecomplex problems, but after the new change, it has more confused questions. So it is very difficult to get some concrete solutions.

The subject of this study constitute attempt to crime. This criminal organization before attempting reason is explained theoretically. The problems related to this subject made an extensive study of the attempted crime is to be understood better. Then, the reference to the practice of Supreme Court; Supreme Court has interpreted. In addition to this, solutions to solve practical problems are presented.

Attempt to Crime, New Turkish Criminal Code, Supreme Court.

I. GİRİŞ

Hukukta hiçbir kavram kendiliğinden ortaya çıkmamış; siyasi, toplumsal ve ekonomik gelişmeler hukuk kurallarını belirlemede önemli rol oynamıştır. Gelişen ve değişen dünyanın beraberinde getirdiği yenilikler devletleri çağdaş hukuk düzeninin gerektirdiği düzenlemeleri yapmak zorunda bırakmıştır. Devletler eskiye göre daha özgür olan bireyler için özel hukuk alanında düzenlemeler yaparken; onları kendilerinin belirleyeceği kuralları uygulayabilecek kadar özgür kılmaya başlamıştır. Kamusal düzenle beraber kişilerin devlete olan güvenini sağlamak için devletler; kamu hukukunda da değişen hukuk anlayışına paralel olarak; temel hak ve özgürlükleri anayasa ile güvence altına almış ve bunu kanuni düzenlemeler ile desteklemiştir. Bu alanda en önemli örnek ceza hukuku alanında suça teşebbüs kurumuna yer verilmesi olmuştur. Ceza hukukunda ilk dönemlerde yer almayan suça teşebbüs kurumu, gelişmiş bir hukuk anlayışının ürünüdür. Suç tamamlanmasa ve suçun neticesi failin elinde olmayan nedenlerle ortaya çıkmasa bile; failin yapmış olduğu icra hareketlerinin cezalandırılması; kişilerin temel hak ve özgürlüklerine yönelen her türlü haksız saldırının cezalandırılması içindir. İlk dönemlerde dikkate alınmayan bu ölçüt, zaman içerisinde çeşitli gelişmelerden etkilenerek ceza hukukunda yer almıştır.

Suça teşebbüs, şüphesiz ki ceza hukukunun en çok tartışılan kurumlarından biridir. Tartışma suça teşebbüsün yapısı, hukuki niteliği ve cezalandırılması için ortaya konan teoriler ekseninde gelişmektedir. Suça teşebbüs uygulama aşamasında da kendine yer bulmuş ve Yargıtay’ın suça teşebbüs ile ilgili verdiği kararları doktrinde zaman zaman tartışılmıştır.

Bu çalışmada önce suçun meydana gelişini aydınlatmak amacıyla suç yolu kavramı açıklanacaktır. Daha sonra suça teşebbüsün tanımı ve unsurları, teşebbüsün tarihsel gelişimi, teşebbüsün hukuki niteliği ve cezalandırılması sorununa değinilerek suça teşebbüs genel hatlarıyla ortaya konulacaktır. Çalışmanın sonunda teşebbüsün Yargıtay kararlarındaki yerine değinildikten sonra; uygulamadaki sorunların önüne geçilmesi için çözüm önerilerinde bulunulacaktır.