Mülteci/Sığınmacı ve İnsan Hakları Sorununun AİHM Kararları Açısından Değerlendirilmesi
Regarding to European Court of Human Rights (ECHR) issue of the Refugee/Asylum Seeker and Human Rights Problems
Saniye KILINÇARSLAN
Son aylarda yaşanan ve yüzlerce insanın dramatik şekilde ölümüyle sonuçlanan mülteci olayları, Ortadoğu başta olmak üzere, bazı Afrika ve Asya ülkelerinde yıllardır devam eden iç savaşlardan dolayı çıkmış ve krize dönüşmüştür. Bu çalışmamızda mülteci/sığınmacı, şartlı mülteci, ikincil koruma, geçici koruma, göçmen ve uyruksuzlar kavramlarına değinilmiş, ardından mültecilerin tarihsel süreç içerisindeki durumları ve hukuksal durumları hakkında bilgi verilmiştir. Mültecilerin hakları ve AİHM kararları açısından insan hakları ihlallerinden örneklerle anlatılmıştır. Ve nihayet AB ile TC arasındaki Geri Kabul Anlaşması ve Vize Serbestisi Diyalogu Mutabakatı Metni hakkında son gelişmelerden bahsedilmiştir. Sonuç kısmında ise mültecilerle ilgili sorunlar irdelenmiş ve bunlara çözüm getirmek adına önerilerde bulunulmuştur.
Mülteci, Sığınmacı, Mülteci Sorunu, AİHM Kararları, Geri Kabul Anlaşması, Vize Serbestisi.
According to last few months, hundreds of people who died in tragically because of refugee issues, this happened because of ongoing civil war for years in Middle East and some African and Asian countries. In our study we mentioned to, refugee/asylum seeker, conditional refugees, secondary protection, temporary protection, immigrant and stateless people. And then we share our founding’s about historical process and the legal status of refugees. We explained the Rights of refugees and ECHR decisions by the example from human rights violations. Finally we mentioned last improvements of agreement between European Union and the Turkish Government, readmission and Liberalization Visa Dialogue Reconciliation Text. In conclusion we analyze the refugee’s problems and made some suggestions regarding to this issues.
Refugee, Asylum Seeker, Refugee Issue, European Court of Human Rights (ECHR), Readmission Agreements, Liberalization Visa.
I. GİRİŞ
2011'den bu yana Suriye'de iki yüz otuz bin kişi hayatını kaybetmiştir. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) verilerine göre dört milyonu aşkın Suriyeli başka ülkelere göç etmiş, bu nüfusun iki milyonuna yakını Türkiye'ye, dört yüz bine yakın nüfus ise Avrupa ülkelerine sığınmıştır. Suriye krizinin başladığı 2011 yılından beri Türkiye Cumhuriyeti, dört buçuk milyar doları aşan bir harcama yapmıştır. Bu harcamaların yanında mültecilerin bir kısmı Türkiye'de kalırken, çoğu Avrupa'ya geçmenin yollarını aramaktadır. Avrupa ülkelerine geçişle birlikte onlar için daha refah bir yaşam amaçlanmaktadır. Gittikçe büyüyen bu mülteci krizinde en çok da insan hakları konusunda ihlaller oluşmaktadır.
II. KAVRAM OLARAK: MÜLTECİ/SIĞINMACI, ŞARTLI MÜLTECİ, İKİNCİL KORUMA, GEÇİCİ KORUMA, GÖÇMEN VE UYRUKSUZLAR
Genelde özel hukuk kişileri, özelde gerçek kişiler (bireyler) olarak adlandırılan sığınmacı, mülteci, göçmen ve uyruksuzların öncelikle ne anlamlara geldiğini belirtmekte fayda vardır. Bu kavramlar temelini 1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Cenevre Sözleşmesi'ndeki hükümlerden alır. Mülteci kavramının tanımını yapan ve mültecilerin hakları ile yükümlülüklerini belirleyen ilk uluslararası sözleşme "Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin 1951 Cenevre Sözleşmesi"dir. Türkiye, 1951 tarihli Cenevre Sözleşmesi'ni coğrafi sınırlama şartı ile onaylamış ve sonrasında "Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin 1967 Protokolü" ne taraf olmuştur. Türkiye, 11.04.2013 tarihinde 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nu yürürlüğe koymakla son dönemde iç mevzuatında değişikliğe gitmiştir.
Söz konusu Kanunun 61. maddesine göre mülteci şu şekilde tanımlanabilir: "Avrupa ülkelerinde meydana gelen olaylar nedeniyle; ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşüncelerinden dolayı zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin korumasından yararlanamayan ya da söz konusu korku nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancıya veya bu tür olaylar sonucu önceden yaşadığı ikamet ülkesinin dışında bulunan, oraya dönemeyen veya söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen vatansız kişi …"dir.
