Sözleşme Hukuku Açısından Eser Sipariş Sözleşmelerine Dizi Film Yapım Sözleşmesi Bağlamında Bir Yaklaşım

An Approach to On-Demand Work Agreements in terms of Law of Contracts in the Context of Television Series Production Agreements

Yalçın TOSUN

Dizi film yapım sözleşmeleri bugün ülkemizde çok önemli bir sektörün yapı taşı haline gelmiş hukuki zemini oluşturmaktadır. Ancak bu sözleşmenin hukuki niteliğinin belirsizliği sorunlar yaratmaktadır. Özellikle izlenme oranının düşük olması nedeniyle sözleşmeye son verilmesi, eser sahiplerinin değiştirilmesinin yarattığı zorluklar gibi noktalar çözümlenmesi gereken hukuki konuları oluşturmaktadır.

Eser Sipariş Sözleşmesi, Dizi Film Yapım Sözleşmesi, Hukuki Niteliğin Tespiti, Uygulamadan Doğan Sorunlar.

Television series production agreements represent the legal basis and key ingredient of an industry, that is, nowadays, of significant importance in our country. However the ambiguity of the legal nature of this agreement gives rise to certain challenges. The challenges resulting particularly from the termination of the agreement due to low ratings and from the replacement of authors, constitute the legal issues that need to be resolved.

On-Demand Work Agreement, Television Series Production Agreement, Determination of Legal Nature, Challenges Faced in Practice.

I. GİRİŞ

Günümüzde televizyonda gösterilmek üzere çekilen dizi filmler, diğer televizyon programları arasında oldukça önemli bir yer kaplamaktadır ve görsel işitsel alandaki yeni bir ekonomik sektörün başat nesnesi haline gelmiştir¹. Türkiye’de yerli dizi film üretimi özellikle son on yıl içinde oldukça artmış, bu bağlamda dizi filmlerin yabancı ülkelere pazarlanmasıyla birlikte bu alanın ekonomik açıdan önemi biraz daha artmıştır².

Eser sipariş sözleşmesi kapsamında meydana getirilen dizi filmlerin yapım sözleşmelerinin hukuki niteliğinin tespiti ve bu konuda meydana çıkan veya ileride çıkabilecek hukuki sorunların ele alınması bu çalışmanın ana izleğini oluşturmaktadır. Yapım sözleşmelerinin hukuki niteliklerinin ve uygulanacak hükümlerin tespiti özellikle, dizi filmlerin yaratılmasında görev alan çok sayıdaki kişiye ilişkin sorunların çözümünde önem kazanmaktadır. Bu bağlamda taraflar arasındaki sözleşmenin niteliği de incelenerek yeterli izlenme oranı (rating) almama unsurunun bir ayıp ya da özensiz bir davranışın sonucu olarak kabul edilip edilmeyeceği ile eser sahipliğinin değişmesinin dizi filmin devamının çekilmesi açısından yaratacağı sorunlar gibi noktalar da önem arz etmektedir.

II. ESER SİPARİŞ SÖZLEŞMESİ OLARAK DİZİ FİLM YAPIM SÖZLEŞMELERİ

Televizyonlar için hazırlanan dizi filmler, gerçekleştirilmesine çok fazla kişinin katıldığı, karmaşık görsel işitsel yaratımlardandır. Birçok açıdan geleneksel anlamda sinema eserleriyle benzerlik taşımakla birlikte, önemli açılardan da farklılıklar göstermektedir. Dizi filmler de, sinema filmlerinde olduğu gibi, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu³ tarafından eser sahibi olarak kabul edilen yönetmen, senarist, diyalog yazarı, özgün müzik bestecisi⁴ ile bağlantılı hak sahipleri olan oyuncular ile yapımcıyı⁵ haizdir. Bununla birlikte yaratıcı ekipte yer almayan, ancak filmin teknik alandaki bütünlüğüne hizmet eden birçok teknik kişiyi de içermektedir⁶. Ancak sinema filmlerinden farklı olarak televizyon dizileri açısından çok önemli bir diğer aktör olan ‘yayıncı’ televizyon kuruluşları devreye girmektedir⁷. Ayrıca televizyon dizilerinin her hafta yayınlanmak üzere uzun soluklu bir üretim süreci geçirmesi de dizi filmleri sinema eserlerinden ayıran önemli noktalardan biri olup başkaca farklılık ve zorunlulukları da beraberinde getirmektedir.