815 Sayılı Kabotaj Kanunu’nun Türk Ticaret Kanunu ve Avrupa Birliği Mevzuatı Uyarınca Değerlendirilmesi
Cüneyt SÜZEL
Çalışmada, Kabotaj Kanunu ve diğer Türk mevzuatı uyarınca deniz kabotajı ve kabotaj tekelinin hangi anlama geldiği değerlendirilecektir. Kabotaj tekelinden yararlanmak isteyen gemilerin Türk bayraklı olması ve TTK m.940’ın koşullarını karşılaması gerekir. Kabotaj tekeline 2013 yılında Kabotaj Kanunu ile önemli bir istisna getirilmiştir. Buna göre Türk karasularında petrol arama ve üretim faaliyetlerinin yabancılar tarafından yabancı bayraklı gemi ile yapılabilmesi mümkündür. Deniz kabotajına ilişkin olarak ise Avrupa Birliği mevzuatı ile karşılaştırma yapmak gerekir. Nitekim hem deniz kabotajının uygulama alanının belirlenmesi hem de Avrupa Birliği ile müzakerelere yeniden başlayan Türkiye’nin yabancı sermaye payı üzerindeki sektörel kısıtlamalardan biri olan kabotaj tekeline ilişkin mevzuata yeniden dikkat çekmek gerekir.
Kabotaj Kanunu, Deniz Kabotajı, Avrupa Birliği Kabotaj Mevzuatı, Kabotaj Tekeli, Hava Kabotajı.
This article aims to explain the meaning of marine cabotage and cabotage monopoly under the Cabotage Act and the other Turkish legislation. The vessels shall both fly Turkish Flag and meet the conditions of article 940 of the Turkish Commercial Code in order to trade between the ports of Turkey. An outstanding amendment has been made in Cabotage Act in 2013. Accordingly, foreign flagged vessels may prospect for and manufacture oil within Turkish territorial waters. This article also aims to compare Turkish cabotage legislation with European Union cabotage legislation. One of the reason is to determine the scope of application of marine cabotage. Cabotage Act introduces transport restriction to foreign flagged vessels, which is deemed as sectorial restriction on foreign investment. Since Turkey is a Member State candidate and recommenced the EU Membership negotiations, Turkish cabotage legislation shall be reconsidered.
Cabotage Act, Marine Cabotage, European Union Cabotage Legislation, Cabotage Monopoly, Air Cabotage.
I. GİRİŞ
Avrupa Birliği Hukuku’nda (AB Hukuku) 7/12/1992 tarihli ve 3577/92 sayılı Üye Devletler İçinde Deniz Taşımasında Hizmetlerin Serbest Dolaşımına (deniz kabotajı) İlişkin Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) Tüzüğü (Kabotaj Tüzüğü) kabul edilmiştir1. Tüzük2 ile Üye bir Devlet’in bir limanından başka bir limanına yapılacak taşımalar kural olarak tüm Üye Devlet gemi maliklerine açılmıştır3.
Avrupa Komisyonu, 10/11/2015 tarihinde “2015 Yılı Türkiye Raporu”nu4 yayımlamıştır. Rapor’un 4’üncü kısmının başlığı “Üyelik Yükümlülüklerini Üstlenebilme Yeteneği”dir. Bu kısmın 4’üncü alt kısmı “Sermayenin Serbest Dolaşımı”na özgülenmiştir. Rapor’da “…taşımacılık…konularında yabancı sermaye payı üzerinde sektörel kısıtlamalar bulunmaktadır.5” ibaresi yer almaktadır.
Taşımacılık konusunda yabancı sermaye payı üzerindeki sektörel kısıtlama “kabotaj tekeli” olarak anlaşılmalıdır6. Türk Hukuku’nda kabotaj tekelinden kimlerin yararlanabileceği Türkiye Sahillerinde Nakliyati Bahriye (Kabotaj) ve Limanlarla Kara Suları Dahilinde İcrayı San’at ve Ticaret Hakkında Kanun7 (Kabotaj Kanunu) ile düzenlenmiştir. 1926 yılında kabul edilen Kabotaj Kanunu hâlen yürürlüktedir. 2013 yılında yapılan önemli bir değişiklik8 ile petrol taşıması hakkında yabancı sermaye payı üzerindeki sektörel kısıtlamalar kaldırılmıştır9.
