6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'na Genel Bir Bakış
Esen MERAY TÜMER
1. GİRİŞ
İkinci dünya savaşından sonra ülkeler bir yandan gelişirken diğer yandan da hızla değişen toplumun sorunlarıyla iç içe yaşamaktadır. Küreselleşme olgusu ülkeler arasındaki insan hareketlerini tetiklemiştir. Son yıllardaki siyasi değişim fırtınaları yeni ulusların ortaya çıkmasına neden olmuş, diktatörlükle yönetilen ülkelerdeki iç karışıklıklar büyük göç dalgaları yaratmıştır. İnsanlar, öncelikle iç savaş, baskı, işkence, kötü yaşama şartları, gelecek kaygısı gibi nedenlerle yaşadıkları ülkelerden ayrılarak, refah düzeyi yüksek ve kurtuluş olarak gördükleri ülkelere yoğun bir şekilde göç etmeye başlamışlardır. Bu durum da göç alan ülkelerde hukuki, toplumsal ve sosyolojik sorunların derinleşmesine yol açmış ve yeni düzenlemelerin yapılması kaçınılmaz olmuştur.
Doğu ile batı arasında önemli bir köprü olarak coğrafi, stratejik, kültürel ve siyasi konumu nedeniyle Türkiye Cumhuriyeti son yıllarda göç olgusunu en yoğun yaşayan ülkelerin başında gelmektedir. Ortadoğu'da yaşanan siyasi istikrarsızlıklar ve bu ülkelerde demokrasinin bir türlü yerleşememesi Türkiye'yi mülteciler ve illegal yollara başvuran göçmenler için hedef ülke ve kaynak ülke olmanın yanı sıra, bu hareketlilikte Avrupa Ülkeleri'ne geçiş amacıyla kullanılan bir transit bir ülke konumuna getirmiştir. Son yıllarda Türkiye'ye çeşitli amaçlarla gelen yabancıların sayısı 3-5 kat artmış ve halen artmaya da devam etmektedir.1 Bu durumun sonucu olarak koruma ve geçiş amaçlı gelen yabancıların artışının yanında göçmen kaçakçılığı, insan ve organ ticareti gibi suçlar da büyük oranda tırmanışa geçmiştir.
Türkiye 1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Cenevre Sözleşmesi'ni2 ve 1967 Protokolü'nü imzalayan taraflardan biridir. Fakat 19683 yılında, Türkiye 1967 Protokolü'nü coğrafi sınırlama ile imzalamıştır. Ancak ulusal düzeyde bu sözleşmelerin uygulanmasına ilişkin Yönetmeliğin (1994 tarihli İltica Göç Yönetmeliği) hazırlanması da oldukça uzun sürmüştür4.
