Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Bankaların Otomatik Vezne Cihazları (ATM) Ve
 Bu Cihazlardan Kaynaklanan Maliye ve Belediye Harçları Sorunları

Ünal SOMUNCUOĞLU

Bilindiği üzere, bankalar son yıllarda tüm teknolojik gelişmeleri uygulamaya başlamış ve bu bağlamda bir taraftan bankalar genel müdürlüklerine bağlı elektronik işlem cihazlarından ibaret birimler ihdas etmiş, diğer taraftan da ATM (automatic teller machine) yani, otomatik elektronik vezne anlamına gelen elektronik cihazları kullanıma sokmuştur. Banka genel müdürlükleri nezdinde kurulan elektronik işlem cihazlarından ibaret birimler hiçbir bankacılık işlemi yapmayıp, yalnızca banka muhasebesi ve yönetimiyle ilgili hizmet verirler. ATM’ler ise, aslında banka müşterilerinin para çekmek için mevduat hesaplarının bulunduğu şubeye kadar gitme zahmetinden kurtulması amacıyla kurulmuşken, zaman içinde bu fonksiyonlarına ilaveten, bir banka şubesinin yaptığı tüm bankacılık hizmetlerini vermeye başlamıştır. Bu faaliyetlerinin kapsamı, bankaların web sitelerinde, gazete, radyo ve televizyon reklamlarında ve dağıtılan el ilanlarında açıkça bildirilmektedir. Bu fonksiyonlar öylesine geniş bir faaliyet alanına yayılmıştır ki, bankalar yakın bir gelecekte şubelerini kapatacak ve personel sayısını asgariye indirecektir. Bankacılık faaliyeti bundan böyle ATM’ler vasıtasıyla elektronik ortamda yürütülecektir.

Bu durumda ve özellikle de bankaların maliyeye ve belediyeye ödemekle yükümlü bulundukları harç ve resimler açısından bazı sorunlar ortaya çıkmıştır. Bu sorunların ana kaynağı, ATM’lerin bir banka şubesi sayılıp sayılamayacağı ve şube tanımına girip girmeyeceğine göre, maliye açısından finansal faaliyet harcı, belediyeler açısından ise, iş yeri açma izin harcına konu olup olmayacaklarıdır. Hal böyle olunca da, meselenin çözümü, ilgili yasalardaki elektronik işlem cihazları birimleri, şube, iş yeri gibi kavramların tanımlarına müracaat ederek, bunların hukuksal yorumlarının doğru ve tarafsız olarak yapılmasına bağlı bulunmaktadır.

Şube, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun tanımlar matlablı 3. Maddesinde aynen şu şekilde tanımlanmıştır: “Elektronik işlem cihazlarından ibaret birimler hariç olmak üzere, bankaların bağımlı bir parçasını oluşturan ve bu kuruluşların faaliyetlerinin tamamını veya bir kısmını kendi başına yapan, sabit ya da seyyar bürolar gibi her türlü iş yeri”.