Türk ve Federal Alman Anayasa Yargısında Geçici Tedbir Kararına Genel Bir Bakış

Ahmet Mert DUYGUN

I. Giriş

Temel hak ve özgürlüklerin korunması ve anayasanın üstünlüğü ilkesinin sağlanması işlevlerini¹ yerine getiren Anayasa Mahkemesi nihayetinde yargısal bir denetim yapmaktadır. Mahkemenin yerine getirmekte olduğu bu yargısal faaliyetin tamamlanmasına değin geçen zaman diliminde, yürütülmekte olan yargısal faaliyetin konusu üzerinde telafi edilemez zararlar meydana gelebilmektedir.²

Bu telafi edilemez zararın önlenmesi için anayasa yargısında da tıpkı idari ve adli yargıda olduğu gibi birtakım geçici önlemlerin alınmasızaruri görülmektedir. İşte “geçici tedbir” kavramı bu noktada ortaya çıkmakta ve uyuşmazlığın sona ermesine değin ortaya çıkabilecek tehlikeler ve tedbirin alınmaması durumunda esas davanın sonucunun anlamını yitirmesini önlemektedir.³ Bu işleviyle geçici tedbir kararı, hem Türk, hem de Alman doktrininde anayasa yargısının doğuşundan itibaren kuvvetli biçimde tartışılmış ve her iki hukuk dünyasında da mahkeme kararları ve hukuk normlarının konusu haline gelmiştir.

Bu kısa çalışmada geçici tedbir kavramının Türk ve Alman anayasa yargısındaki doğuşu, geçici tedbir kararına ilişkin yetki tartışmaları, geçici tedbir kararı verilmesinin koşulları, kararın içeriği ve sonuçlarına değinilecek ve belirli noktalarda karşılaştırmalara yer verilecektir.