Alman Hukukunda Tali İfadan Kaçınılması Halinde Tazminat
Michael JAENSCH
Eğer aşırı masraflı olacaksa, yüklenici AMK prg. 635/III uyarınca tali ifadan kaçınabilir. Buna karşın iş sahibi, AMK prg. 636 uyarınca mehil vermeden eda yerine tazminat talep edebilir. Alman Federal Yüksek Mahkemesi (AFYM), ilgili talebin temeline ve tazmin edilmesi gereken zararın hesaplanmasına ilişkin görüşünü açıklamıştır. Mevcut makale, iş sahibinin yüklenicinin ifadan haklı ve haksız olarak kaçınması halinde öne süreceği tazminat talebini açıklayacak ve satım hukukuyla benzerliklerin ne dereceye kadar mevcut olduğunu inceleyecektir.
Giriş
Yüklenici ayıplı bir eser meydana getirirse, iş sahibi tali ifa talep edebilir (AMK prg. 634, n. 1). Bu bakımdan yüklenici, AMK prg. 635/I uyarınca kendi tercihine göre ayıbı gidermek veya yeni bir eser meydana getirmek zorundadır. Yüklenici tali ifadan kat’iyetle kaçınırsa (ifadan haksız kaçınma), iş sahibi ifa davası açabilir veya niteliksel gecikme sebebiyle AMK prg. 634, n. 4, AMK prg. 280/I ve III ve AMK prg. 281/I ve II uyarınca mehil vermeden eda yerine tazminat talep edebilir. Tali ifa yalnızca aşırı masraf yapılması suretiyle mümkün olacaksa, yüklenici AMK prg. 275/II ve III’ü dikkate almadan AMK prg. 635/III uyarınca tali ifadan kaçınabilir (ifadan haklı kaçınma). Tali ifa talebi artık kullanılamaz. İş sahibi, AMK prg. 634, n. 2-4’e göre diğer ikincil hukuki imkânları atlayıp, eda yerine tazminat talep edebilir. AMK prg. 636, ifadan haklı kaçınma halinde tazminat talebinin mehil şartını devre dışı bırakmaktadır. Talebin AMK prg. 281/I’e bağlı olarak mı (niteliksel gecikme) yoksa AMK prg. 283’e bağlı olarak (niteliksel imkânsızlık) mı temellendirileceği belirsizdir.
Ayrıca, tali ifa için zorunlu nitelikteki masrafların orantısızlık eşiğinin nerede başlaması gerektiği ve eğer bu eşik aşılırsa, iş sahibinin hangi kapsamda tazminat talep edebileceği de belirsizdir. Tazminatın hesaplanması için AMK prg. 251/III kıyasen uygulanır. Buna göre, eğer sözleşmeye uygun eserin meydana getirilmesi yalnızca aşırı masraf yapılmasıyla mümkün olacaksa, borçlu alacaklıya nakten tazminat ödeyebilir. Orantısızlığın değerlendirilmesi çerçevesinde, bünyesinde AMK prg. 275/II’ye ilişkin sınırlanmanın dikkate alınması gereken AMK prg. 635/III’e başvurulabilir. Eser ve satım sözleşmelerinin tekeffül hükümleri birbirine benzediğinden dolayı, elde edilen bilgilerin AMK prg. 439/III ve AMK prg. 440, 1’e sirayet ettirilmesi göz önünde bulundurulabilir.
