İstismar Edilen İnsan Onuru
Eric HILGENDORF
(Biyoetik Tartışmaları Örneğinde İnsan Onuru Teması’nın Sorunları)*
I. Giriş
Federal Almanya Anayasa düzeninde, “insan onuru” kavramı özel bir önem taşımaktadır. Bu kavram her bir bireyin üzerinde tasarruf edilemeyecek özgül değerini vurgulamak için ortaya konulmuştur. Böylece kavramın lehinde ve aleyhinde bulunan farklı ahlaki ve siyasi bakış açılarının (dışarıda) bırakılması ve kavramın tabulaştırılması amacı güdülmüştür. Anayasa m. 1, f. 1, anayasal güvencesini bulan onurun korunması nasyonal sosyalist diktatörlüğe ve bu diktatörlüğün bireyi toplum lehine totaliter bir biçimde içinde öğütmesine karşı bir tepki olarak ortaya çıkmıştır. (“Sen hiçbir şeysin, halkın her şey”). Buna karşılık Anayasa m. 1, f. 1, (Anayasa md. 79/III ile beraber) insani kimliğin çekirdek alanını devletin müdahalesinin her türlü biçimine karşı korumaktadır.
Güncel biyoetik tartışması kuşkusuz bu sınırlı amacın çok üstünde bir noktaya gelmiştir.2 Gen teknolojisi, somatik hücre tedavisi, üreme tıbbı ve benzeri temalarla ilgili sorunlardaki tartışmalarda, kendi görüşüyle rakip görüşlerin üstünden gelmek için insan onuru topiği neredeyse enflasyonist bir biçimde kullanılmaktadır. Çok sayıda yazar için insan onuru temel alanlarla ilgili tüm hukuk politikasının sorunları için, içine her şeyin sokulduğu bir çerçeve niteliği taşımaktadır. Genellikle büyük bir duygusallıkla sürdürülen uygulamalarla bu durumun insan onuru prensibine saygıya son derece zarar verdiğini özel olarak vurgulamanın bir anlamı bulunmamaktadır.3 İnsan onuru ‘bozuk para’ gibi ihtiyaç halinde kullanılabilen bir şeye, pazar günleri yapılan havadan sudan konuşmalara indirgenmiştir. En kötü durumda insan onurunu referans almada şarlatanlık ve kafasına estiği gibi davranma izlenimi doğmaktadır.
