Alman Ceza Hukukunda Yardım Yükümlülüklerinin Beklenebilirliği

Jan C. JOERDEN

I.

Ceza hukukuna ilişkin yardım yükümlülükleri her şeyden önce acil durumlarda sözkonusudur. Acil durum, ceza hukuku bağlamında hukuken korunan iki menfaatin (yani, somut biçimiyle hukuksal değerlerin) (=tehlikeye sokulan) (=korunan değer) yalnızca kendisine saldırıda bulunulan diğer bir menfaatin feda edilmesi (=ihlal edilen değer) suretiyle kurtarılabileceği biçiminde tasvir edilmektedir. Bu durum, tehlikeye sokulan menfaatin, bu acil durumu zarar görmeden atlattığı anlamına gelir. Hatta tehlikeye sokulan menfaat lehine saldırı ihmal edilse dahi, kendisi yararına ihlal edilen değerin feda edilerek veya yalnızca en sonuncu, menfaatin acil durumu zarar görmeden atlattığı anlamına gelir.

Bunun yanında bundan, tehlikeye sokulan menfaatin lehine olarak, ihlal edilen menfaate yönelik güncel bir saldırının caizliği, (aynı zamanda) tehlikeye sokulan değerin ihlal edilen değer karşısında nasıl bir öneme sahip olduğundan bağımsız kılmak anlamı da çıkar. Böyle bir önkabulden hareket edilirse, bundan tehlikeye sokulan menfaatin yararına olarak, ihlal eden menfaate saldırıda bulunmak isteyen ilgili kimsenin hakları ortaya çıkar. Aynı zamanda, bu surette menfaati ihlal edilen ilgili kimsenin hakkı, saldırıyı defetmek ile sınırlanmaktadır. O kimse, belirli koşullar altında, bu saldırıya katlanmak zorundadır. Bu nedenle aşağıda, saldırı hakları, savunma hakları ve katlanmak yükümlülükleri birbirinden ayrılmak zorundadır.

Bir acil durum içindeki normun muhatabı ayrıca, (aktif olarak) tehlikeye sokulan menfaatin lehine olarak davranmakla ve buna ilaveten kendisinin de başkalarının menfaatlerini feda etmekle yükümlü kılınmış olabilir. Haklar ve yükümlülüklerin bir sınırlanmasına ihtiyaç olursa ve en azından kurtarma yükümlülükleri ile talep haklarının sınırlandırılması ihtiyacı olursa, bu böyledir. Bunun yanında, -aşağıda ayrıntılı olarak gösterileceği gibi- yükümlülüğün yerine getirilmesinin beklenebilirliği önemli bir rol oynamaktadır.