Limited Ortaklıklarda Ortakların Ek Ödeme Yükümlülüğü

Supplementary Obligation of Subscription of Shareholders in Limited Companies

Çalışmanın amacı, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu sistemi ile limited ortaklıklar hukukuna getirilen yeni bir müessese olan ek ödeme yükümlülüklerinin incelenmesidir. Ortak, ortaklık, pay senedi, limited ortaklık sözleşmesi, esas sermaye, esas sermaye payı, bilânço, bilânço açığı, zarar, zararın kapatılması, edim, yükümlülük, ek finansman araçları, ortaklıktan çıkma ve çıkarılma kavramları ışığında ek ödeme yükümlülüğü ve anılan kavramlarla irtibatı açıklanmıştır. Yapılan incelemeler sonucunda ek ödeme yükümlülüğünün ülkemizde limited ortaklıkların ticaret hayatında yer edinebilmelerini ve gelişmesini temin edecek faydalı hukuki bir müessese olduğu tespit edilmiştir.

Limited Ortaklıklar, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, Yükümlülük, Ek Ödeme Yükümlülüğü.

The main purpose of this search is to research the new concept which were ordered by the system of new Turkish Commercial Code numbered 6102. In this research, the concept of supplementary obligation of subscription was researched. The relationships between the concepts of supplementary obligation of subscription and the shareholder, limited company, certification of share, contract of limited company, capital, balance, deficit of balance, damage, annihilation of damage, fulfilment, obligation and taking off were explained. The results of these research shows us that the concepts of supplementary obligation of subscription is beneficial concept which is useful and necessary for surviving and developing materials for limited companies in Turkish business life.

Limited CompaniesTurkish Commercial Code Numbered 6102ObligationSupplementary Obligation of Subscription.

I. EK ÖDEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ KAVRAMI

6102 sayılı Kanun'da ortakların ek ödeme yükümlülüğü ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. 6102 sayılı Kanun md.603/ f. 1'e göre ortaklar, limited ortaklık sözleşmesiyle esas sermaye payı bedeli dışında ek ödeme ile de yükümlü tutulabilirler. Bu nedenle, ortaklık sözleşmesine "Ortaklar, esas sermaye payı bedeli dışında ek ödeme ile de yükümlüdür. Ortaklardan bu yükümlülüğün yerine getirilmesi ancak; a) Ortaklık esas sermayesi ile kanuni yedek akçeler toplamının ortaklığın zararını karşılayamaması; b) Ortaklığın bu ek araçlar olmaksızın işlerine gereği gibi devamının mümkün olmaması, c) Ortaklık sözleşmesinde tanımlanan ve özkaynak ihtiyacı doğuran diğer bir hâlin gerçekleşmiş bulunması, hâllerinde istenir." şeklinde bir hüküm konulabilir. Bu durumda, yani ortaklık sözleşmesinde ek ödeme tutarının açıkça belirtilmemesi hâlinde, ortaktan, esas sermaye payının itibâri değerinin iki katına kadar ek ödeme yapması istenebilir (6102 s.K. md.603/ f. 3). Ayrıca sonradan ortaklık sözleşmesinin değiştirilip ek ödeme yükümlülüğü oluşturulması veya mevcut yükümlülüğün genişletilmesi için 6102 s.Kanun madde 607/ f. 1 gereği genel kurulun oybirliği ile karar alması gerekir¹. Ortakların mevcut yükümlülüklerinin artırılmasını istemeyen bir ortak karara olumsuz oy vererek kararın alınmasını engelleyebilir. 6102 sayılı Kanun'un getirdiği yeni limited ortaklık sisteminde, limited ortaklık sözleşmesiyle bütün ortaklar veya bazı ortaklar ya da bir ortak ek ödeme yükümlülüklerine tâbi tutulabilirler (6102 s.K. md.603/ f. 1)². 6102 sayılı Kanun uyarınca, ortaklık sözleşmesinin tamamı md.587 hükmü gereği kurucuların imzalarının noterce onaylanmasını izleyen otuz gün içinde, ortaklığın merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'nde ilân olunur. Dolayısıyla ortaklık sözleşmesinde öngörülmüş bulunan (6102 s.K. md.577) ek yükümlülük de tescil ve ilân olunur. Ortaklık sözleşmesi değişikliği genel kurulda onaylandıktan sonra 30 gün içinde müdürler ortaklık merkezinin bulunduğu yer ticaret sicili müdürlüğüne tescil talebinde bulunurlar³. Bu husus da ek ödeme yükümlülüklerinde hukuki prosedüre ilişkin bir zorunluluktur⁴.

Ek ödeme yükümlülüğünün tanımı 6102 sayılı Kanun md.603 hükmü çerçevesinde aşağıdaki şekilde yapılabilir: Ek ödeme yükümlülüğü; limited ortaklıklar hukukunda ortakların, bazı şartların gerçekleşmesi hâlinde, esas sermaye pay bedelleri⁵ dışında nakdi ödemede bulunması zorunluluğudur⁶. Bu şartlar, 6102 sayılı Kanun'da sınırlı olarak sayılmıştır. 6102 sayılı Kanun md.603/ f. 1'e göre söz konusu hâller; ortaklığın esas sermayesi ile kanuni yedek akçeler toplamının⁷ ortaklığın zararını karşılayamaması, ortaklığın ek araçlar olmaksızın işlerine gereği gibi devamının mümkün olmaması⁸, ortaklık sözleşmesinde tanımlanan ve özkaynak ihtiyacı doğuran diğer bir hâlin gerçekleşmiş bulunması olmak üzere üç tanedir.

Ek ödeme yükümlülüğünün ek bir finansman aracı olması sebebiyle yukarıda sayılan durumlarda ortaklardan para istenir. Ortağın kuruluşta ayni sermaye koymuş bulunmasının bu konuda bir önemi bulunmamaktadır⁹. 6102 sayılı Kanun md.605'in gerekçesinde de belirtildiği gibi ek ödeme yükümlülüğü geçici zararı gidermeye yaramaktadır. Ek ödeme yükümlülüğü ortak ya da ortaklara sadece ortaklığa nakdi ödemelerde bulunmaları borcunu yükler. Ek ödeme nakdi bir ödeme yükümlülüğü olduğu için ortakların ortaklığa ayni bir yardımda bulunmaları talep edilemez. Kısaca ek ödeme yükümlülükleri, sadece nakdi olarak yerine getirilir. Ek ödeme yükümlülüğü ortak ya da ortaklar tarafından limited ortaklığa karşı yerine getirilir¹⁰. Dolayısıyla ek ödeme yükümlülüğü ortaklıkla yükümlüler arasında olup içe (iç ilişki niteliğindedir) yöneliktir¹¹. Ek ödeme yükümlülüğü ortağın kişiliğine bağlı olmayıp aksine esas sermaye payına bağlıdır¹². Ek ödeme yükümlülüğü ya belirli bazı esas sermaye paylarına ya da bütün esas sermaye paylarına öngörülebilir¹³. Ek ödeme yükümlülüğünün esas sermaye payına bağlılığından dolayı esas sermaye payının hukuki bir işlemle devri veya geçişi ile ek ödeme yükümlülüğü devralan ortağa geçer. Ek ödeme yükümlülüğü, bazı grup paylara bağlanabilir. Bu sebeple, esas sermaye payının devrine ilişkin sözleşmede, önerilmeye muhatap olma¹⁴, alım, önalım ve geri alım haklarına¹⁵ ilişkin hükümler de belirtilmelidir; aksi hâlde ilgili sözleşme geçersizdir¹⁶. Anılan konular limited ortaklık sözleşmesinin şekil şartının unsurunu oluşturur.