Yeni Anayasa Yapımı veya Değişikliği Çalışmalarında 1982 Türk Anayasasındaki “Devletin Bölünmez Bütünlüğü” “Üniter” ve “Ulus - Devlet” İlkelerinin Anayasal Değeri

The Value of Principles of "Unitary State" and "Nation State" in 1982 Turkish Constitution in the Making of New Constitution and Constitutional Amendment Processes

Cengiz Derdiman

Ülkemizde başlatılan yeni anayasa yapımı ya da değişikliği çalışmalarında, Anayasada, “Devletin bölünmez bütünlüğü” ilkesine, yer verilmelidir. Anayasada “Üniter” ve “ulus-devlet” ilkelerinin gereklerine yer verilmelidir. Bu maksatla;

Makale, bu konuların tartışmakta ve vardığı sonuç ve önerileri içermektedir.

GİRİŞ

1982 Anayasasının, darbe döneminin ürünü olduğu; insan haklarını yeterli derecede güvence altına almadığı; referandumda çok yüksek bir oranla kabûl edilmiş olsa da anayasa aleyhinde konuşmanın yasak olması sebebiyle kullanılan oyların içe sinmediği; birçok hükmünde anlatım bozuklukları bulunduğu: hükümlerin bir birleriyle bağlantısı ve bütün bir Anayasa mesajı bakımından da anlaşılmaz, uzun ve karmaşık olduğu; üzerinde uzlaşılabilecek bir Anayasal ruhu veremediği; bir Anayasayı askerlerin değil Milletin de yapabileceğinin ve bunun demokratik bir tutum olduğunun bilinmesi gerektiği gibi gerekçelerle, Ülkemizde yeni bir Anayasa yapımı süreci başlatılmıştır. Bu, ciddî mesafe kateden yeni Anayasa yapımı kamuoyunca da çoğunlukla desteklenmektedir.

Anayasa yapma sürecinin kesintiye uğraması halinde bile, Anayasa yapımı sürecindeki kazanımları büsbütün terk etmek akıl kârı olmadığından, Anayasada, demokratikleşmeyi sağlayıcı geniş kapsamlı değişiklikler yapılması zarurî görülmektedir.

Yeni Anayasa yapımı ya da değişikliğinde; “Devletin bölünmez bütünlüğü”nün deklare edilip edilmemesi ve bu ilkeyle doğrudan ilişkili olan “üniter devlet” ve “ulus devlet” kavramlarının yer alıp almaması, tartışılması gereken konu olarak gözükmektedir. Bu tartışma, konuların Anayasal değerini saptamaya da katkı sağlayacaktır.