Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Yabancı Mahkemelerden Verilen Birlikte Velayet Kararlarının Tenfizi

Begüm SÜZEN

Türk hukukunda velayetin kamu düzenine ilişkin olduğu kabul edilmekte ve Türk mahkemeleri velayete ilişkin yabancı mahkemelerden verilen kararların tanınması ya da tenfizini kamu düzenine aykırılık gerekçesiyle reddedebilmektedir. Bu çerçevede birlikte velayet kararları ön plana çıkmaktadır. Pek çok ülke hukukunda Türk hukukundan farklı olarak boşanma sonrası birlikte velayete hükmedilebilmektedir. Yargıtay, bu ülke mahkemelerinden verilen birlikte velayet kararlarının tenfizini kamu düzenine aykırılık gerekçesiyle reddetmekte ve bunun sebebini Türk Medeni Kanunu'nun boşanma sonrası velayeti düzenleyen emredici nitelikteki hükümlerine dayandırmaktadır. Yabancı mahkeme kararlarının tenfizinin kamu düzenine aykırılık gerekçesiyle reddedilebilmesi için kararın Türk hukukunun emredici hükümlerine aykırı olması yeterli değildir; bunun için Türk hukukundaki temel prensiplerin ihlal edilmiş olması gerekmektedir. Yabancı birlikte velayet kararlarının tenfizi konusunda "çocuğun yararı" prensibi çerçevesinde somut olayın koşullarına göre bir değerlendirme yapılması gerekmektedir. Bu makalede, birlikte velayet konusunda Türk doktrinindeki görüşlere yer verilerek yabancı birlikte velayet kararlarının tenfizinde kamu düzeni müdahalesine ilişkin esaslar üzerinde durulacaktır.

Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi, Birlikte Velayet, Kamu Düzeni.

In Turkish Law, parental right is accepted as it is related to public policy and, recognition and enforcement of foreign judgments can be ignored by the reason of contradiction to public policy by Turkish courts. In this context, joint custody judgments have an important place. It is possible to be decided joint custody after being divorced by local courts in several countries different from Turkish Law. Turkish Supreme Court rejects the enforcement of joint custody decisions after being divorced with the reason of contradiction to public policy and make the reason of rejection depend on the mandatory rules of Civil Law that regulates joint custody after being divorced. It is not sufficient to be against mandatory rules of Civil Law to deny enforcement of foreign judgments with the reason of contradiction to public policy, it also requires a violation of essential principles of Turkish Law. For the enforcement of foreign joint custody judgments, it is necessary to assess the conditions of concrete case in accordance with "Child's Interest" principle. This article emphasizes the principles regarding the public policy intervention in enforcement of joint custody judgements.

Recognition and Enforcement of Foreign Judgments, Joint Custody, Public Policy.

GİRİŞ

Türk hukukunda velayetin, kamu düzenine ilişkin olduğu kabul edilmektedir. Buna bağlı olarak, yabancı mahkemelerden verilen velayete ilişkin kararların Türkiye'de tenfizi talep edildiğinde, kamu düzeni müdahalesi söz konusu olabilmekte; diğer bir ifadeyle, kamu düzenine aykırılık gerekçesiyle bu kararlarının tenfizi talepleri reddedilebilmektedir. Bu konuda, yabancı mahkemelerden verilen birlikte velayet kararları özellik arz etmektedir. Zira Türk hukukunda boşanma sonrası ana-babanın velayeti birlikte kullanmaları kabul edilmemektedir. Buna ilişkin düzenlemenin emredici nitelikte olması ve velayetin kamu düzenini ilgilendirmesi gerekçesiyle, Yargıtay, birlikte velayete ilişkin yabancı kararların tenfizini reddetmektedir. Pek çok ülkede ana-babanın anlaşmış olmaları ve çocuğun yararına aykırılık teşkil etmemesi şartıyla boşanma sonrası ana-babanın velayeti birlikte kullanmaları kabul edilmektedir. Bu ülke mahkemelerinden verilen birlikte velayet kararlarının tenfizi, her durumda velayetin kamu düzenini ilgilendirmesi gerekçesiyle reddedildiğinde velayet konusunda çeşitli problemler ortaya çıkmaktadır.

Çalışmamızda, öncelikle Türk hukukunda boşanma sonrası velayetin düzenlenmesine ilişkin esaslara yer verilerek birlikte velayet konusunda Yargıtay ve doktrin görüşleri incelenecektir. Daha sonra, yabancı devlet mahkemelerinden verilen boşanma ilamları içinde yer alan birlikte velayet kararlarının Türkiye'de tenfizi konusu üzerinde durulacaktır. Bu çerçevede, birlikte velayet kararlarının tenfizinde kamu düzeni müdahalesi ve bunun temelini teşkil eden "çocuğu yararı" ilkesi incelenerek, birlikte velayet kararlarının tenfizinin Türk hukukunda mümkün olup olmadığı değerlendirilecektir. Son olarak, boşanma ilamları içinde yer alan birlikte velayet kararlarının Türk hukukunda kamu düzenine aykırılık gerekçesiyle tenfiz edilmemesi durumunda velayetin ne şekilde düzenleneceği hususu incelenecektir.

I. TÜRK HUKUKUNDA VELAYET

Velayet, küçüklerin ve istisnai olarak da kısıtlı çocukların bakım ve korunmalarının sağlanması amacıyla, ana ve babanın bu kişiler üzerinde sahip oldukları görev, yetki ve hakların tamamını ifade etmektedir1. Velayet kurumu, son yüzyılda önemli bir değişikliğe uğramıştır. Velayet, artık ana babanın çocuk üzerindeki "hâkimiyet hakkı" olarak görülmemekte; ana ve babaya tanınan ve bazı görevler içeren bir hak olarak kabul edilmektedir2. Diğer bir ifadeyle, günümüzde velayet, birçok hak ve yükümlülüğü içeren bir hukuki kurum olarak anlaşılmaktadır3.