Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Uluslararasılaşmış Silahlı Çatışmalarda İşlenen Savaş Suçları: Suriye Örneği

War Crimes Committed in Internationalized Armed Conflicts: Syria Sample

İslam Safa KAYA


Uluslararası nitelikte olmayan bir silahlı çatışmanın uluslararasılaşmış nitelik kazanabilmesi için ya meşru hükümetle çatışmaya giren gruplara üçüncü devletlerce “savaşan” statüsünün tanınması ya da silahlı çatışmaya üçüncü bir devletin müdahil olması gerekmektedir. 1977 Tarihli Ek Protokol II, her iki durumda da ayaklanan kuvvetlerin, ülkenin en azından belli bir kısmının denetimini ele geçirmesi şartını aramaktadır. Bu durumda silahlı çatışmanın uluslararasılaşmış olduğu söylenebilir. Suriye’de yaşanan iç savaş, gerek diğer devletlerce muhalefet güçlerine savaşan statüsünün tanınması gerekse de diğer devletlerin iç savaşa müdahil olması sebebiyle uluslararasılaşmış silahlı çatışma haline dönüşmüştür. Bugün itibariyle Suriye’de işlenen savaş suçları ve silahlı çatışmanın uluslararasılaşmış niteliği, yapılan hukuksuzlukların yargılanması için yeterlidir. Yargılamada birinci yöntem, Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından yapılacak yargılama sonucunda cezalandırmadır. Ancak bunun için Güvenlik Konseyi’nin kararına ihtiyaç vardır. İkinci yöntem, karma mahkeme yöntemidir. Bu usulde oluşturulan mahkemede hem yerel hem de uluslararası hakimler görev yapmaktadır. Son usul ise savaş suçlularının, silahlı çatışmadan galibiyetle ayrılan yeni rejim tarafından yargılanmasıdır.

Savaş Suçları, Uluslararasılaşmış Silahlı Çatışmalar, Jus in Bello, Nuremberg ve Uzakdoğu Yargılamaları, Suriye’de İşlenen Savaş Suçları.

In order for a non-international armed conflict to gain international nature, either the statute of groups clashing with legitimate government should be determined as “combatant”, or the armed conflict should be involved in by a third party State. Additional Protocol II dated 1977, stipulates in both cases that rebellious forces gain control over at least certain part of the territory. In this situation, it can be said that the armed conflict has internationalized. Civil was in Syria has turned into internationalized armed conflict by the grant of combatant status to opponent forces byother States, and by involvement of other States to the civil war. War crimes committed in Syria as of today and internationalized character of armed conflicts are sufficient to try unlawfulnesses. The first method in judgment procedure is penalizing the criminals by International Criminal Court as a result of its verdict of conviction, which needs the decision of the Security Council. The second method is Mixed Court in which both local and international judges take place. The last method is judgment of war criminals by new regime that has gained victory from the firefight.

War Crimes, Internationalized Armed Conflicts, Jus in Bello, Nuremberg and Far East Trials, War Crimes Committed in Syria.

I. GİRİŞ

Savaş hukukuna ilişkin düzenlemeler içeren normların ortaya çıkması teamül hukuku kuralları vasıtasıyla olmuştur. Tarihsel sürecin başında uluslararası ve uluslararası olmayan çatışmalar olarak ikiye ayrılan silahlı çatışmalar, gelişen dünya konjonktörünün beraberinde getirdiği farklı savaş stratejileri ile üçüncü bir çatışma sınıfını doğurmuştur. Bu doğrultuda, başlangıcında uluslararası nitelikte olmayan silahlı çatışmaların, uzayan iç savaşın seyri esnasında çeşitli sebeplerle uluslararası nitelik kazanması sözkonusu olabilmektedir. Bu kategori, Cenevre Sözleşmesi ile değil devlet uygulamalarıyla ortaya çıkmış bir silahlı çatışma türüdür ve günümüz çatışma sistematiğini daha elverişli şekilde yansıtmaktadır. Bu makalede savaş suçu ve unsurları, uluslararası nitelikteki silahlı çatışmalar, uluslararası nitelikte olmayan silahlı çatışmalar, uluslararasılaşmış silahlı çatışmalar değerlendirilerek Suriye’deki mevcut durumun bu üç kategoriden hangisine girdiği ve Suriye'de işlenen savaş suçlarının hukuki nitelendirmesi üzerinde durulacaktır.

II. SAVAŞ SUÇLARININ MADDİ UNSURU

Savaş suçları, savaşın gerçekleştiği alanlarda savaş esirlerinin öldürülmesi veya esirlere kötü muamelelerde bulunulması, işgal altındaki ülkelerde yaşayan sivillerin öldürülmesi, kötü muamelede bulunulması, esir alınması vb. gibi davranışlarla savaş yasalarının ve yapılageliş kurallarının ihlal edilmesidir.1 Bir silahlı çatışma esnasında savaş hukuku kurallarının herhangi bir tarafça ihlali savaş suçunu oluşturur ve savaş suçunun her ihlali ayrı bir suç sayılır.2 Bu tanım, aynı zamanda savaş suçunun maddi unsurunu da göstermektedir. Savaş suçlarının maddi unsuru, savaş hukuku normlarının ihlaline yol açan davranışları ifade etmektedir. Bu davranışların neler olduğu, hangi hallerde savaş suçlarının oluşacağı ve savaş suçlarının yapısı ile unsurlarının neler olduğu Uluslararası Ceza Mahkemesi Statüsü’nde düzenleme altına alınmıştır. Savaş suçu, icrai olarak gerçekleştirilebileceği gibi ihmali olarak da gerçekleştirilebilir.

Genel olarak savaş sırasında uyulması gereken kurallar, jus in bello kavramı ile ifade edilmektedir. Jus in bello, ilk kez Hugo Grotius tarafından incelenmiş, La Haye konferansı ile de savaş hukuku düzenlemeleri arasına dahil edilmiştir. Her iki dünya savaşında yaşanan tecrübelerden sonra, Cenevre Sözleşmeleri ile gerek sivillerin korunması hususu gerekse savaş hukuku düzenlemeleri daha ayrıntılı olarak düzenleme altına alınmıştır.3 Uluslararası yargı mercileri de son yıllarda vermiş oldukları kararlarla4, insan hakları ile jus in bello kavramı arasındaki ilişkiye dikkat çekmiş ve silahlı çatışma durumlarında da insan hakları düzenlemelerinin uygulanması gerektiği5 yönünde görüş belirtmişlerdir.