Soybağının Reddi Davasında ve Babalık Davasında Sürelere İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararlarının Değerlendirilmesi

Yalçın TOSUN

Anayasa Mahkemesi, soybağının reddi ve babalık davalarına ilişkin olarak, kanunda yer alan üst sürenin, Anayasa’ya aykırılığına karar vermiştir. Söz konusu makalenin amacı, Anayasa Mahkemesi’nin vermiş olduğu iki kararı, karşılaştırmalı hukuk çerçevesinde incelemektir. Bu kapsamda, Türk, İsviçre ve Alman hukukları dikkate alınmıştır.

Soybağının Reddi, Babalık Davası, Dava Açma Süresi, Anayasa Mahkemesi Kararları, Kocanın Babalığı, Evlilik İçinde Doğan Çocuk, Karinelerin Çakışması.

Constitution Court decided that the long period for filling the challenge for paternity and paternity action are both against the Constitutional Court. This article aims to analyze those two decisions with comparative law. Thus, Turkish, Swiss and German Codes are taken into account.

Challenge For Paternity, Paternity Action, Period of Filling an Action, Constitutional Court Decisions, Paternity of Husband, Child Conceived During Marriage, Conflicting Presumptions.

I. SOYBAĞININ REDDİ DAVASI

Soybağı bir kişinin ana ve babası ile arasındaki bağı ifade eder¹. Bir diğer ifadeyle çocuğun, ana ve baba ile hukuken bağının hangi kurallara göre tayin edileceğini belirler. Türk Medeni Kanunu gereği, soybağı, ana baba ve çocuk arasındaki kan bağına ya da evlat edinmeye dayanabilir². Ana ile soybağı, doğumla veya evlat edinmeyle kurulur. Baba ile ise soybağı TMK m.282 gereği, tanıma, ana ile evlilik, hâkim hükmü veya evlat edinme ile kurulur³.

Anayla evlenme yolu ile baba ve çocuk arasında kurulan soybağı babalık karinesine dayanmaktadır⁴. TMK m. 285 gereği, “Evlilik devam ederken ya da sona ermesinden başlayarak üç yüz gün içinde doğan çocuğun babası kocadır”⁵. Ancak babalık karinesi, bir adi karine olduğu için, bu karinenin, TMK m.286 gereği, soybağının reddi davası ile çürütülmesi mümkündür⁶.

Babalık karinesinin çürütülmesi için soybağının reddi davası açmak kişiye sıkı sıkıya bağlı bir haktır ve bu haktan önceden feragat edilemez⁷. Söz konusu dava, yenilik doğuran bir davadır⁸; bu bakımdan nüfus kaydının düzeltilmesi davasından farklıdır⁹. Bundan başka, soybağının reddi davası hak düşürücü süreye tâbidir. Yargılama sonucu verilen karar, herkese karşı etkili, yenilik doğuran ve geçmişe etkilidir¹⁰. Böylelikle hükmün sonunda, çocuk “baba yönünden soybağı bulunmayan çocuk” haline gelir. Kanaatimizce burada kanun koyucu, soybağının reddi davası ile sağlanması hedeflenen doğru kan bağını, çocuğun korunması gereken menfaatinden üstün tutmaktadır.