Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Doğrudan Soru Yöneltmede Amaç, Yöntem ve Sınırlar

Ahmet Emrah AKYAZAN

ÖZET:

Bu çalışma doğrudan soru yöneltme (CMK m. 201) konusunda genel ve çok yönlü bir inceleme değil; uygulamaya yönelik belirli bazı konuları ele alan bir çalışmadır. 201. maddenin uygulanmasına ilişkin özelliklerin belirlenmesi bakımından, ceza muhakemesinin temel ilkelerinden yararlanılacaktır. Bununla beraber karşılaştırmalı hukuk prensipleri de yol gösterici olacaktır.

Anahtar Kelimeler: Doğrudan Soru Yöneltme, Makam Muhakemesi Sistemi, Taraf Muhakemesi Sistemi, Yönlendirici Soru, Yanıltıcı Soru.

1. Genel Olarak

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu, yürürlükten kaldırılan 1412 sayılı CMUK gibi karma sistemin, Kıta Avrupası Ceza Muhakemesi Sistemi’nin bir kanunudur. CMK pek çok kurumda değişiklik yapmış, ancak sistem değişikliği getirmemiştir. CMK, 201. maddesi ile taraflara doğrudan soru sorma hakkı vermek suretiyle onların aktif bir şekilde muhakemeye katılmalarını istemiştir. Burada amaç, sözlülük ilkesinin ve çelişme yönteminin hayata geçirilerek, delillerin ortaya konulmasının ve tartışılmasının sağlanmasıdır.

Ancak m. 201 hükmü ile getirilen düzenleme, taraf muhakemesi sistemindeki dört aşamalı sorgu sistemi1 değil, doğrudan soru sorabilme hakkı ve olanağıdır. Bu düzenlemede söz konusu olan “sorgu ” olmadığı gibi, belli bir sıra ve düzen içinde “doğrudan” veya “çapraz” bir soru sorma da düzenlenmiş değildir.2 Bu itibarla 201. maddeyi, makam muhakemesi sistemi çerçevesinde, adil yargılama ilkesine hizmet etmeye yönelik bir hüküm olarak değerlendirmek gerekmektedir.