Sosyal Hizmetler Kuruluşlarına Yerleştirilen Çocuklar Üzerinde Veli veya Vasiye Ait bazı Yetkilerin Kurumun Yetkilisi Veya sorumlusu Tarafından Kullanılması (sosyal Hizmetler Kanunu Ek Madde 9)

Harun DEMİRBAŞ

Sosyal Hizmetler Kanunu’nda 19.2.2014’te yapılan değişiklikle sosyal hizmetler kuruluşlarına yerleştirilen çocukların eğitimi, hayat ve beden bütünlüklerinin korunması için zorunluluk bulunan hallerde, veli veya vasiye ait yetkilerin sosyal hizmetler kuruluşunun yetkilisi veya sorumlusu tarafından kullanılmasına imkân verildi. Ayrıca bu yeni düzenlemede söz konusu uygulamanın nasıl yapılacağı, bu konuda çıkarılacak bir yönetmeliğe bırakıldı. Ancak bilindiği üzere mahkeme tarafından verilen koruma kararı gereğince bir çocuğun salt sosyal hizmetler kuruluşlarına yerleştirilmiş olması, onun üzerinde veli veya vasisinin velâyet ve vesayet hakkını doğrudan doğruya sona erdirmez. Sosyal hizmetler kuruluşlarına yerleştirilmiş olan çocukların eğitimi, hayat ve beden bütünlüğünün korunması için alınacak kararlarda veli veya vasisi yerine, bunlara ait olan yetkilerin kamu görevlisi tarafından kullanılmasına ilişkin yeni düzenleme, çocuğun yüksek yararını ve velâyet ve vesayet hakkını ihlâl etme tehlikesi doğurmaktadır.

Çocuğun Yüksek Yararı, Velâyet Hakkı, Vesayet Hakkı, Sosyal Hizmetler Kuruluşlarına Yerleştirilen Çocuklar, Sosyal Hizmetler Yetkilisi.

With the amendment that made in 19.2.2014, it is allowed that using of authority by social services’ officer which belong parental guardian or tutor when it is compulsory for education, protection of life and physical integrity of children who domiciled institutions of social services. Besides, it was decided that procedure of practice will be put in order in regulations related with this subject. However, as known as, in accordance to protection judgment that has been given by court is not directly end the parent’s or guardian’s right of custody or guardianship of children who domiciled to institutions of social services. The children who domiciled to institutions of social services, the new regulation regarding for taking decision by social services’ officer that belongs authority for them instead of parents and guardian has been posed hazard right violations of the children’s highest benefit and custody and guardianship for children’s education, protection of life and physical integrity.

Child Benefit, Right of Custody, Guardianship, Children Who Domiciled Institutions of Social Services, Social Services’ Officer.

GİRİŞ

Türk Medenî Kanunu’nun 339 vd. maddelerinde düzenlenen velâyet hakkı, kural olarak küçüklerin, istisnai hallerde kısıtlıların korunma ve bakımlarının sağlanması için onların şahısları ve malları üzerinde ana ve babanın sahip olduğu hak ve yükümlülükleri ifade etmektedir¹. Velâyet hakkına sahip ana ve babanın bu kapsamda hak ve yükümlülükleri genel olarak çocuğa ad koyma, çocuğun bakımı, eğitimi, temsili ile mallarının yönetimi, kullanımı ve korunmasını içerir². Diğer yandan Çocuk Hakları Sözleşmesi³ m.18’de⁴ çocuğun bakım ve eğitiminde çocuğun yüksek yararının gözetilmesi gereği vurgulanmıştır. Anayasamızın “Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları” başlıklı 41. maddesinde çocukların koruma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça ana ve babası ile ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahip olduğu; bu hususta devletin de çocukları korumak için gereken tedbirleri alması gerektiği düzenlenmiştir.

Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 9. maddesinde, ana ve babanın çocuğa kötü muamelede bulunması veya ana ve baba tarafından çocuğun ihmal edilmesi halinde resmi makamların olaya müdahalede ederek çocuğun ana ve babasından alınması da dâhil olmak üzere gereken önlemlerin alınması gereğine işaret etmektedir.

Medenî Kanunumuzda ana babanın velâyet hakkını kullanırken çocuğun menfaatini göz önünde bulundurması gerektiği belirtilmiş olup (TMK m.339/f.1); velâyet hakkının çocuk yararı gözetilmeden kullanılması halinde hâkime çocuğun kişi varlığının (TMK m.346-347) ve malvarlığının (TMK m.352-363) korunması için önlem alma görevi yüklenmiştir. Bu kapsamda çocuğun kişiliğinin korunmasına ilişkin iki genel hükme yer verilmiştir. Bunlardan birincisi TMK m.346’da menfaati ve gelişmesi tehlikeye düşen çocuk için ana ve babanın çözüm üretememesi ya da buna güçleri yetmemesi halidir. Anılan hüküm gereği alınacak önlemler çocuğun ana ve babası ile beraber aile ortamındaki hayatına devam etmesini etkilemez. Çocuğun kişiliğinin korunmasına ilişkin Medenî Kanun’da düzenlenen ikinci imkân, çocuğun bedensel ve zihinsel gelişmesi tehlikede bulunması veya manen terk edilmiş halde olması halinde ana ve babasından alınarak koruyucu aile veya sosyal hizmet kurumuna yerleştirilmesidir (TMK m.347).