Sosyal ve Ticari İtibarına Yönelik Saldırılara Karşı Tüzel Kişilerin kişilik Hakkının Korunması
Harun DEMİRBAŞ
Onur ve saygınlık kişilik hakkının koruduğu kişisel değerlerden biridir. Kişiler onur ve saygınlığa doğuştan sahip oldukları gibi toplumsal hayattaki sosyal, ekonomik, mesleki vb. ilişkiler kapsamındaki tutum ve davranışlarına bağlı olarak toplum tarafından karşılık görmek suretiyle de sahip olurlar. Onur ve saygınlık üzerindeki hak gerçek kişilerin yanı sıra tüzel kişiler için de mevcuttur. Tüzel kişilerin onur ve saygınlığı, tüzel kişinin faaliyet alanına ilişkindir. Toplumsal hayatta var olan çeşitli ihtiyaçların karşılanması amacıyla kurulan dernek ve vakıfların faaliyetlerindeki başarısına bağlı olarak toplum tarafından takdir görür. Toplum nezdindeki dernek ve vakfa ilişkin değerlendirme onun sosyal itibarını ifade eder. Ticaret şirketleri bakımından ise mal ve hizmet piyasalarındaki borcuna sadık olma, taahhütlerini ifa etme bakımından uyandırdığı güven ve kredibilite o ticaret şirketi için ticari itibar olarak ifade edilir. Ticari itibarın yanı sıra toplumsal ihtiyaçları karşılama amaçlı sponsorluk vb. faaliyetleri dolayısıyla ticaret şirketleri için sosyal itibarın da varlığı söz konusudur. Dernek, vakıf ve ticaret şirketlerinin sosyal ve ticari itibarı, faaliyetlerinin devamlılığı bakımından kişilik hakkının koruması kapsamındadır. İtibarı zedeleyen saldırılara karşı hem Türk Medeni Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu hükümlerinde hem de bazı özel kanun düzenlemelerinde gerekli koruma sağlanmıştır.
Onur ve Saygınlık, Tüzel Kişi, Sosyal İtibar, Ticari İtibar, Kişilik Hakkının Korunması.
Honour and dignity are personal merits that personality right protects. People have honour and dignity since birth, they also have it as a response of their attitude and behavior within the scope of their relations in social, economic, vocational etc in social life. Besides natural people, juridical people have right over honour and dignity. Honour and dignity of natural people are related with it’s field of activity. Associations and foundations that founded for answering the purpose of various needs in social life, are appreciated by society depending upon success on their activities. Estimation of association and foundation by society means it’s social reputation. For trading companies paying it’s debts on time at goods and services market, gain confidence and credibility to perform it’s commitment, means commercial reputation. Besides commercial reputation, there also is social reputation for trading companies in consequence of activities such as sponsorship etc. in order to answer social needs. Social and commercial reputation of associations, foundations and trading companies are under protection of personality right for continuity of it’s activities. Against the attacks that damage reputation, necessary protection is ensured with Turkish Civil Code and Turkish Code of Obligations, also with some specific code regulations.
Honour and Dignity, Juridical People, Social Reputation, Commercial Reputation, Protection of Personal Rights.
GİRİŞ
Kişilik değerleri kişi varlığı haklarından biri olan mutlak hak niteliğindeki kişilik hakkı ile koruma altındadır1. Kişilik hakkının koruduğu kişilik değerlerinden biri de onur ve saygınlıktır. Onur ve saygınlık kişilerin var olmakla sahip bulundukları ve toplumsal hayatta ahlâki nitelikleri, davranış ve tutumları sebebiyle, içinde bulunduğu toplumun kişi hakkındaki değer yargısı, kişinin itibarı olarak tanımlanır2. Sözü edilen değer yargısının temelsiz olduğu, toplumca takdir edilen niteliklere kişinin aslında sahip olmadığı kanaatini uyandıran her türlü eylem de onur ve saygınlığın ihlâli sayılmaktadır3.
Gerçek kişilerin toplumda kendilerine yer edinerek saygınlık kazanmaları aynı şekilde tüzel kişiler için de geçerlidir. Dernek ve vakıflar toplum hayatındaki varlıkları, kurucu ve yöneticileri ile temsil ettiği değerler ve fakat en çok da faaliyetleri üzerinden toplumsal hayatta itibara sahiptir. Ticaret şirketlerinin faaliyet gösterdikleri piyasalarda oluşturdukları güven algısına bağlı olarak belirli bir ticari itibara sahip oldukları kabul edilmekle beraber; sosyal sorumluluk amacı taşıyan yatırımları ve sponsorluk vb. diğer faaliyetleri dolayısı ile ayrıca sosyal itibara sahip olduklarından söz edilmektedir.
Günümüz kitle iletişim teknolojisindeki ilerleme sonucunda iletişim araçlarının çeşitliliği ve doğru/yanlış her türlü bilginin olağanüstü hızlı yayılması imkânı karşısında, yardımlaşma ve dayanışma faaliyeti yürüten bir derneğin; eğitim ve kültür hizmetini hedef tutan bir vakfın veya sözü edilen manevi amaçlara yönelik parasal kaynak aktarımı başta olmak üzere çeşitli projeler üreten bir ticaret şirketinin toplumdaki itibarının (sosyal itibar) ve bu ticaret şirketinin mal ve hizmet piyasalarında oluşturduğu güvenin (ticari itibar) etkili bir koruma altında olması gerekir.
