Vadeli İşlem Sözleşmelerinin Kıymetli Evrak Olarak Değerlendirilmesi Sorunu

Pınar Bahar DOĞAN

ÖZET:

Vadeli işlem sözleşmeleri, belirli nitelik ve miktardaki emtianın veya mali enstrümanın, gelecekteki belirli bir tarihte, önceden belirlenen bir fiyattan satılması hususunda yapılan sözleşmelerdir. Takas merkezinin garantörlüğünde akdedilen bu sözleşmeler, standart nitelikte olup sadece fiyat, sözleşme alıcısı ve satıcısı tarafından belirlenmektedir. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası’nın 2005 yılında İzmir’de faaliyete geçmesi ile büyük ölçüde hareketlilik kazanan vadeli işlem sözleşmelerinin kıymetli evrak sayılıp sayılamayacağı hususu özellik arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler: Vadeli İşlem Sözleşmesi, Kıymetli Evrak, Senet, Tedavül, Menkul Kıymet.

Kıymetli Evrakın Unsurları

Türk Ticaret Kanunu (TTK) madde 557 “kıymetli evrak öyle senetlerdir ki, bunlarda mündemiç olan hak senetten ayrı olarak dermeyan edilemediği gibi başkalarına da devredilemez” hükmünü içermektedir¹. Türk öğreti ve uygulamasındaki ağırlıktaki görüşe göre kıymetli evrakın tanımı TTK madde 557 çerçevesinde yapılmalıdır². Buna göre TTK madde 557 kapsamında kıymetli evrak ın unsurları senet , hak ve senet ile hak arasındaki ilişkidir.

Senet, kıymetli evrakın maddi unsurunu oluşturmaktadır. Klasik anlayışa göre senet, yazmaya elverişli bir cismi, genellikle de uygun bir kâğıt parçasını anlatır³. Poroy/Tekinalp’a göre, kâğıt sözcüğü geniş yorumlanabilir; şöyle ki, bu sözcük, üzerine metin yazılmaya ve imza atılmaya müsait her türlü kâğıdı, tahtayı, metali, mikrofilmi, disketi, çipi (yongayı), mikrofişi ve hatta veri tabanı taşıyıcılarını kapsar⁴. Kaldı ki teknik gelişmeler ve buna bağlı olarak düzenlenen mevzuat ile modern senet kavramı da ortaya çıkmıştır. Bu kavram irade açıklamasının teknik bazı yöntem ve araçlarla ortaya konulduğu disket, mikrofilm, manyetik bantları ve benzerlerini kapsamaktadır⁵.