Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Türkiye’de Sermaye Şirketlerinin Kurumlar Vergisi Mükellefiyetinin Mantığı Üzerine Bir Deneme

An Essay on the Logic of Taxing Stock Corporations by the Corporate Tax 
Regime in Turkey

Murat Can PEHLİVANOĞLU

Sermaye şirketlerinin kazançlarının “kurumlar vergisi” adında gelir vergisinden farklı bir vergi rejimi altında vergilendirilmesinin asli sebebi hakkında kapsamlı bir inceleme öğretide mevcut değildir. Bu şirketlerin kurumlar vergisine tabiiyetleri, kurumlardan vergi alınmasının sebeplerini açıklayan görüşler açısından değerlendirildiğinde, bu görüşlerin söz konusu tabiiyeti açıklamada ancak tali sebepler olarak kabul edilebilecekleri görülmektedir. Sermaye şirketlerinin gelir vergisinden farklı bir rejimde vergilendirilmesinin mantığı ancak bu şirketlerin toplumsal ve hukuki açıdan ifade ettiği anlamın değerlendirilmesiyle saptanabilmektedir. Çalışmada vergilerin işlevi, sermaye şirketlerinin toplumdaki yeri, bu şirketlerin ve kurumlar vergisinin temel yapısı ortaya konarak belirtilen saptamanın yapılmasına çalışılmıştır. Bu kapsamda Anayasa, Türk Ticaret Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanunu birlikte ele alınmıştır. Bu inceleme neticesinde kurumlar vergisi rejiminin toplumdaki tasarruf ve sermayenin sermaye şirketlerine yönlendirilmesinin teşvikine ve oluşan sermaye birikiminin dağılmaksızın iktisadi faaliyetlere yatırılmasının sağlanmasına imkan veren bir döngünün yaratılmasına hizmet ettiğine kanaat getirilmiştir.

Sermaye Şirketlerinin Vergilendirilmesi, Şirketlerin Kurumlar Vergisi Mükellefiyeti, Kurumlar Vergisinin Mantığı, Şirketleşmenin Teşviki, Sermayenin Korunması.

There are no researches in Turkish law that widely explains the fundamental reason of taxing stock corporations in the corporate tax regime which is differing from the income tax regime. When those opinions which are being used to explain the reason of taxing corporations are examined, it is understood that those opinions can only be used as secondary explanations for defining the reason of taxing stock corporations by the corporate tax. The logic of taxing stock corporations by a tax regime differing from the income tax regime can only be explained by examining the significance of stock corporations in the society and the whole Turkish law system. In this study, it is tried to establish this examination by looking at the functions of taxes, stock corporations’ importance for the society and the fundamental structure of the stock corporations and the corporate tax law. Hence, the following laws are examined collectively; Constitution, Turkish Commercial Law, Income Tax Law and Corporate Tax Law. As a result of this examination, it is found that the functions of the corporate tax regime are; to encourage the tunneling of the savings and the capital of the society to stock corporations, and to tunnel this capital accumulation as a whole to economic activities. Therefore, it can be said that the fundamental reason of taxing stock corporations by the corporate tax regime is to generate this cycle.

Taxing Stock Corporations, Logic of Corporate Taxation, Stock Corporations Taxation, Encouraging Incorporation, Protection of Capital.

I. GİRİŞ

Devletin kendisine yüklenen görevleri yerine getirebilmesi, kamusal ihtiyaçları karşılayabilmesi ve egemenliğini sürdürebilmesi için gerekli mali kaynaklar devlet gelirlerinden sağlanmaktadır1. Bu kapsamda borçlanma, para basma ve bunun sebep olduğu enflasyon suretiyle mali kaynak aktarımı gerçekleştirme devletin geçici nitelikteki olağan gelir sağlama yöntemlerini oluşturmaktadır2. Devlet, devamlı ve düzenli geliri ise vergiler yoluyla sağlamaktadır3. Günümüzde Türkiye’nin genel bütçe gelirleri içerisinde vergi gelirlerinin payı yüzde 87’dir4. Bu anlamda kamu gelirlerinin içerisinde en önemli yeri vergilerin tuttuğu söylenebilecektir.

Vergiler, kamusal gereksinimlerin karşılanması için özel kesimden kamu kesimine, hukuksal zor altında, karşılıksız ve kesin olarak yapılan parasal aktarımlar olarak tanımlanmaktadır5. Vergileme devletin temel yetkilerinden biri olup, hangi gelir ve varlıklardan ne ölçüde vergi alınacağının takdiri anayasal sınırlar içerisinde yasama organına aittir6.

Türk vergi sisteminde gelir üzerinden alınan vergileri gelir vergisi ve kurumlar vergisi; harcamalar (gider)7 üzerinden alınan vergileri katma değer vergisi, özel tüketim vergisi, bankacılık ve sigorta vergisi, damga vergisi; servet (varlık) üzerinden alınan vergileri ise veraset ve intikal vergisi, motorlu taşıtlar vergisi ve emlak vergisi oluşturmaktadır8. Bu tasnif Türk vergi sisteminde aynı iktisadi unsur olan gelirin iki farklı vergi rejimi ile vergilendirdiğini göstermektedir.