Kentsel Dönüşüm / Kenti Dönüştürme ve Uygulanma Şekilleri

Urban Transformation / Conversion and Application Forms

Nusret İlker Çolak

Kentsel dönüşüm, uygulanma süreci ve etki alanları bakımından birçok hak ve özgürlüğü doğrudan ve derinden etkileme potansiyeline sahiptir. Bir kentsel yerleşimden beklenen, düzenli olması, sağlıklı yaşama imkân sağlaması ve estetik bir değerinin bulunmasıdır. Yerleşik bir alanın düzenli, sağlıklı ve estetik şehirleşme gereklerine göre dönüştürülmesi sürecinde idarenin etkin rol almasını gerektirmektedir. Kentsel yerleşik alanların, toplumun ihtiyaçlarını karşılayabilecek bir yerleşim alanına dönüştürülmesi süreçlerinin, kamunun önderliğinde, zorlama tedbirlerinin bulunduğu, idarenin yakın gözetim ve denetimi altında sürdürülmesi bir gereklilik olarak ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, idare hukuku/imar hukuku bağlamında toplumun yoğun ilgisini çeken kentsel dönüşüm kavramı, amaç ve gerekçeleri üzerinde durularak uygulama modelleri incelenmektedir.

Kentsel Dönüşüm, Kenti Dönüştürme, Afet Riski ve Önlenmesi, Kentleşme, Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunması, Yenileme Alanı, Sağlıklaştırma, Kentsel Yenileme.

Urban transformation in terms of the implementation process and the domain of freedoms and rights has the potential to affect directly and deeply. Expected from an urban environment, it is regular, healthy living and provide the opportunity is that there is an aesthetic value. Built in an area tidy, healthy and aesthetically transformed according to the requirements of the urbanization process is required to take an active role in the administration. Residents of urban areas, to meet the needs of the community process of being converted into a residential area, government-led, where enforcement measures, the administration under close surveillance and control has emerged as a requirement to maintain. In this study, administrative law / zoning law in the context of society drew intense urban renewal concept, purpose and justification of the model are examined with emphasis on applications.

Urban Regeneration, Urban Conversion, Disaster Risk Reduction and Prevention, Urbanization, Protection of Immovable Cultural Property, Renovation Area, Rehabilitation, Urban Renewal.

GİRİŞ

Kentsel dönüşüm, ilk bakışta sıcak ve pozitif bir kavram olarak karşımıza çıkmakla birlikte, uygulanma süreci ve etki alanları bakımından birçok hak ve özgürlüğü doğrudan ve derinden etkileme potansiyeline sahiptir. İnsanların yerleşme özgürlüğü kapsamında, yasal sınırlar içerisinde ya da sonradan yasallık kazanmak suretiyle oluşturdukları yerleşim yerlerinin beklentileri karşılamaktan uzak olması ya da zaman içerisinde uzak kalması, bu alanlarda bir dönüşüm yaşanmasını kaçınılmaz kılmaktadır.

Bir kentsel yerleşimden beklenen, düzenli olması, sağlıklı yaşama imkân sağlaması ve estetik bir değerinin bulunması şeklinde üç temel hedefi gerçekleştirmesidir. İmar planlama ve bu planlar doğrultusunda imar uygulamalarının yapılması esas olarak bu hedeflerin hayata geçirilmesi amacına yöneliktir. Düzenli, sağlıklı ve estetik bir şehirleşmeyi esas almayan bir yerleşim yerinde, kamusal hizmet ve görevlerin gereği gibi icra edilmesi mümkün olmayacağı gibi, ruh ve beden sağlığını koruyan bir yaşam olanağı da sağlanamayacaktır. Bu sorunların ortadan kaldırılması, bu tür sorunların ortaya çıkmasının önlenmesi ya da mutlu ve sağlıklı bir toplum yaşamımın gerçekleştirilmesi düzenli, sağlıklı ve estetik şehirleşmeyle mümkün olacaktır. Bu noktada, düzenli, sağlıklı ve estetik bir kentleşmenin varlığı temel bir toplumsal ihtiyaç olarak ortaya çıkmaktadır¹.

Esas olan, yerleşim yerlerinin ilk kuruluşlarında düzenli, sağlıklı ve estetik kentleşmenin gereklerine göre kurulması olmakla birlikte, çeşitli nedenlerle bu koşullar sağlanamamış olabileceği gibi, bu özellikler sonradan da yitirilmiş olabilir. Düzenli, sağlıklı ve estetik kentleşme hedeflerinden kısmen ya da tamamen uzaklaşılması durumunda bu niteliklerin tekrar kazanılması yönünde bir çaba ortaya konulması kaçınılmazdır. Düzenli, sağlıklı ve estetik bir şehirde yaşama ihtiyacı içerisinde olan bireyler, bu ihtiyaçların karşılanmasına yönelik olarak kendileri çaba üretmeye çalışsalar dahi, bu çabaların beklenen sonuçları tam anlamıyla ortaya çıkarması genel olarak mümkün olmayacaktır.