Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Yeni Gelişmeler Işığında İşyerinde Psikolojik Taciz

Mobbing in the Workplace in Aspects of Recent Developments

Hande Gül KÜÇÜKKAYA

İşyerinde psikolojik taciz; bir işyerinde bir kişi ya da bir grup tarafından genelde tek bazen de bir birey grubuna yönelik çoğu zaman kötü niyetli, aşağılayıcı, bazen saldırgan, genel anlamda empatik olmayan, düşüncesizce ve tekrarlanan davranışlar bütünü olarak tanımlanabilir. Türk Hukukunda işyerinde psikolojik taciz işverenin gözetme borcunun ihlali, işverenin eşit davranma borcunun ihlali ve işçinin kişilik hakkının ihlali niteliğinde olduğu kabul edilmiştir. İşyerinde psikolojik taciz ile işçinin kişiliğinin korunması borcu ihlal edilmektedir. TBK md. 417 ile işçinin kişiliğinin korunması ilk defa bir yasa hükmü ile düzenlenmiştir. İşverenin iş sağlığı ve güvenliği konusunda yükümlülükleri bulunmaktadır. İşçilerin işyerinde psikolojik tacize uğramamaları ve uğrayanların daha fazla zarar görmemeleri için önlem alma yükümlülüğünün açıkça düzenlenmiştir. Mobbing mağduru olan işçi, iş sözleşmesini feshedip, kıdem tazminatı alabilir. Maddi-manevi tazminat davası açabilir. İşçilerin psikolojik tacize uğramamaları için hiyerarşik düzeyde sorumluluk tesis edilmeli, işçilere eğitim verilmeli, ve şikayet sistemi etkinleştirilmelidir.

İşyerinde Psikolojik Taciz, Mobbing, TBK md. 417.

Mobbing in work place shall be defined as a sum of repetitive, non-emphatical, sometimes hostile, mostly insulting and malicious behaviours by a person or a group of people aimed at one person in general and sometimes to a group of individuals. In Turkish Law, mobbing is accepted as a violation of personal rights of the employee and breach of the employers’ obligation of equal treatment and surveillance. In a mobbing situation, obligation of the protection of the employees’ personal right is breached. Via article 417 of the Turkish Code of Obligations, the obligation of thebprotection of the personal right of the employee is regulated as an statutory provision, for the first time. The employers have obligations regarding the work health and security. Obligation to prevent employees from mobbing and foregoing damages of those who underwent a mobbing case is clearly regulated. Mobbing victim shall claim his/her severance benefit by the termination of his/her labor contract. Moreover, victim shall file a law suit for pecuniary and non-pecuniary damages. To prevent employees from mobbing, liability in an hierarchical level should be established, employees should be instructed and a complaint system should be activated.

Mobbing at the Workplace, Mobbing, Article 417 of the Turkish Code of Obligations.

GİRİŞ

İnsanların bir araya gelmelerini ve ortak bir yazgı paylaşmalarının gerekliliğini oluşturan en önemli ortamlardan bir tanesi de çalışma ortamıdır. Günümüz ekonomik koşullarında kişi her zaman kendi kurallarını koyduğu, sınırlarını kendi belirlediği ortamlarda çalışma imkanı bulamamaktadır. Ekonomik yaşamı devam ettirmek adına çalışmanın bir gereklilik olduğu söylenebilir. Günümüzde bireyler ekonomik değer karşılığında başka insan ve/veya insanların emri altında bireysel ya da başkaları ile grup halinde bir mal üretmek ya da bir hizmet sunmak durumunda kalmaktadır. Bu durum, birlikte çalışma gereğini yerine getirmeye çalışan insanlar arasında, astla üst ya da mevkidaşları arasında, bazı problemlere gebedir. Bu problemlerden bir tanesi de çalışmamızın konusu olan işyerinde psikolojik tacizdir. İşyerinde çalışan herkes psikolojik taciz mağduru olma riski altındadır. Her işçinin psikolojik tacizden arınmış bir iş ortamında çalışmaya hakkı vardır. İşyerinde psikolojik tacize maruz kalma çalışma hayatından kaynaklanan bir sosyal risk haline gelmiştir ve hatta bazı işyerlerinde hiyerarşik örgüt yapısı çoğu zaman otoriter bir yönetim tarzını da beraberinde getirmekte ve bu durum psikolojik taciz için uygun bir ortam hazırlamaktadır. Hiyerarşik örgütlenme, psikolojik taciz failinin kendisini saklaması açısından da elverişli bir zemin oluşturabilir ve böylelikle uzun dönemde psikolojik taciz, yönetim biçiminin bir parçası haline gelebilmektedir1. Aslında olması gereken işyerinde uygulanan psikolojik baskı durumu dahi işverenin müdahale etmesini zorunlu kılan mekanizmaların varlığıdır2.

Psikolojik taciz sadece işçi-işveren ilişkileri ile sınırlı değildir. Psikolojik taciz toplumsal ve kamu sağlığı sorunu olarak ortaya çıkabilir ve çok dikkat edilmesi gereken bir konudur. Bu hususta başta kanun koyucu olmak üzere topluma ve işverenlere önemli görevler düşmektedir.

Çalışmamızda işyerinde psikolojik tacizin tanımı, nedenleri, failleri, mağdurları, yaşanmış örneklerden de faydalanılarak irdelenecektir. Psikolojik tacizin Türk Hukuku ve karşılaştırmalı hukuktaki yeri anlatılacaktır. İşyerinde mobbinge maruz kalan işçilerin başvurabileceği hukuki yollardan bahsedilecektir.