6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Uyarınca Acentenin Ücret Hakkı
Commercial Agents’ Right to Commission as per Turkish Commercial Code No: 6102
Nazlı ALBAYRAK CEYLAN
Geçtiğimiz yüzyıldan bu yana, globalleşmenin de etkisiyle, ticaret hacminde meydana gelen artış ile birlikte ticari ilişkilerde rol alan aktörlerin önemi de artmaktadır. Bu aktörler arasında yer alan ve ticari işlemlerin gerçekleştirilmesinde aracı niteliğine sahip acenteler ve acentelik müessesine ilişkin olarak birçok hukuk sisteminde düzenlemelere rastlanmaktadır.
01 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girmiş olan 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ile ticaret hukuku düzenlemeleri açısından pek çok yenilik ve değişiklik gerçekleştirilmiştir. Söz konusu yenilik ve değişiklikler çalışmamızın konusu olan “Acentenin Ücret Hakkı”nı da kapsamaktadır. Çalışmamızda, “Acentenin Ücret Hakkı” konusu incelenirken, öncelikle genel olarak acente kavramı ve unsurlarına değinilecek, daha sonra, 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda yer alan düzenlemeler ile 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ile getirilen yenilik ve değişiklikler karşılaştırılacak, mukayeseli hukukta yer alan uygulamalara ve doktrinde yer alan görüşlere yer verilmeye çalışılacaktır.
Aracılık, Acente, Acentenin Hakları, Ücret, Ticari İlişki.
Commercial agents play an important role in the trade world by acting as intermediaries in transactions. This crucial task, especially with growing volume in trade, resulted in regulations regarding agency and commercial agents to be incorporated in different national laws.
Turkish Commercial Code No. 6102, which came into force on 01.07.2012, has brought changes and new provisions concerning commercial law in general. These changes and new provisions also cover “Commercial Agents’ Right to Commission” which also is the subject matter of our study. In this paper, the aforementioned subject will be studied by comparison of the provisions contained in the abolished Turkish Commercial Code No. 6762 and Turkish Commercial Code No. 6102 in force, different approaches in various law systems and the views in the doctrine.
Intermediary, Commercial Agent, Rights of Commercial Agents, Commission, Commercial Relationships.
GİRİŞ
Geçtiğimiz yüzyıldan bu yana, mal ve hizmetin yer değiştirmesi olarak da tanımlayabileceğimiz, ticari işlem hacminin artışıyla doğru orantılı olarak, bu ilişkide rol alan aktörlerin önemi de artmaya devam etmektedir. Ticari işlemlerin gerçekleştirilmesinde aracılık rolünü yerine getirmekte olan acenteliğe ilişkin düzenlemeler ise, yer yer içerik bakımından farklılık gösterse de, birçok hukuk sisteminde yer almaktadır. 01 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girmiş olan 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ile ticaret hukuku düzenlemeleri açısından pek çok yenilik ve değişiklik gerçekleştirilmiştir. Söz konusu yenilik ve değişikliklere çalışmamızın konusu olan “Acentenin Ücret Hakkı”na ilişkin olarak da rastlanmak mümkündür.
Aşağıda “Acentenin Ücret Hakkı” konusu incelenirken öncelikle genel olarak acente kavramı ve unsurlarına değinilecek, daha sonra, 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda yer alan düzenlemeler ile 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ile getirilen yenilik ve değişiklikler karşılaştırılacak, mukayeseli hukukta yer alan uygulamalara ve doktrinde yer alan görüşlere yer verilmeye çalışılacaktır.
I. GENEL OLARAK ACENTE KAVRAMI
Yürüklükteki 6102 sayılı TTK md. 102 vd.’da, 01.07.2012 tarihinde yürürlükten kalkmış olan 6762 sayılı TTK’da yer alan hükümlere paralel olarak düzenlenmiş olan acente, aracılık ettiği ticari işletmeye bağlı olmadan, belirli bir yer veya bölgede sürekli olarak bir ticari işletmeyi ilgilendiren sözleşmeleri, sözleşmenin diğer tarafı olan tacir adına yapmayı veya ilgili sözleşmelere aracılık etmeyi meslek edinen kişi olarak tanımlanmaktadır. Buna göre, aracı acente ve sözleşme yapmaya yetkili olmak üzere iki tür acente bulunmakta ve her iki tür acente de gerçek veya tüzel kişilerden oluşabilmektedir1.
