Medya Yoluyla Kişilik Hakkı İhlallerinde Maddi Tazminat Davası
Pecuniary Compensation in Cases of Violation of Personal Rights Through Media
Yasemin BAŞMANAV
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte günümüzde, kitle iletişim araçlarının toplum üzerindeki etkisi geçmişe nazaran çok daha işlevseldir. İnternet ve medya aracılığıyla kişilik hakkı ihlaline sebep olan açıklamalar, görüntüler çok kısa sürede çok geniş kitlelere ulaşmakta ve kişilik hakkı ihlal edilen kişinin mağduriyeti çok daha fazla olmaktadır. Hukuk düzenimizin kişilik hakkı ihlal edilen kişi için öngördüğü telafi yollarından birisi de maddi tazminat davasıdır. Medya yoluyla kişilik hakkı ihlal edilen kişinin, ihlale sebep olan davranıştan önceki malvarlığı durumu ile davranıştan sonraki malvarlığı durumu arasındaki fark şahsın maddi zararını oluşturur. Maddi tazminat davası söz konusu maddi zararı gidermeye yöneliktir. Çalışmamızda maddi tazminat davasının amacı, şartları ve maddi tazminat kararının içeriği incelenecek ve uygulamadan örnekler verilecektir.
Kişilik Hakkı, Medya, Maddi Tazminat, Maddi Zarar, Şeref ve Haysiyet.
In line with recent technological developments, mass communication devices have much bigger effect on society today. Images and declarations violating personal rights spread rapidly through internet and media therefore reach large crowds which increases the damages incurrned by the violated party. One of the compensations, our law system offers for the violated party is pecuniary compensation by which is intended to indemnify the material damage the difference between the assets of person, sustained before and after the violation. In this study, the purpose and conditions of pecuniary compensation will be examined through examplatary cases.
Personal Rights, The Media, Pecuniary Compensation, Pecuniary Damage, Reputation.
GİRİŞ
Kişilik hakkı, kişinin var oluşunu sağlayan, kişiliğin gelişimini temin eden, diğer kişilerden farklı olmasını sağlayan bütün değerler üzerindeki haktır. Mutlak ve inhisarı hak olan kişilik haklarından, Türk Medeni Kanunu m. 23/2 gereği, vazgeçilemez ve kişilik hakları hukuka ya da ahlaka aykırı olarak sınırlanamaz. Kişinin maddi kişisel değerleri, manevi kişisel değerleri, mesleki ve ticari kişisel değerleri kişilik hakkı kapsamında yer alır1. Kişilik hakkı kapsamında olan maddi kişisel değerler, kişinin sağlıklı ve tam bir bedensel varlığa sahip olmasını ve bunu devam ettirmesini sağlayan yaşam, beden bütünlüğü ve sağlık gibi değerlerdir. Manevi kişisel değerler kişinin daha çok toplumla olan ilişkilerinden kaynaklanan şeref ve haysiyet, özel hayat, ad, resim gibi değerlerdir. Manevi kişisel değerler kişiye kişi olması nedeniyle tanınır ve hukuk düzenince korunur. Mesleki ve ticari kişisel değerler ise iktisadi olarak varlık sürdürebilme hakkına dayanan mesleki onur ve saygınlık, mesleki ve ticari giz çevresi gibi değerlerdir2. Türk Medeni Kanunu m. 24/2’ de yer alan hukuka uygunluk halleri hariç olmak üzere, kapsamı belirtilen kişilik hakkı saldırıya uğrayan kişi, hakimden saldırıda bulunanlara karşı korunmasını isteyebilir. Türk Medeni Kanunu m. 25' de kişilik hakkı saldırıya uğrayan kişinin başvurabileceği dava yolları belirtilmiştir. Çalışma konumuzu oluşturan maddi tazminat davası da Türk Medeni Kanunu m. 25’ de yer alan davalar arasındadır.
Kitle iletişiminde devreye giren medya araçları yazılı medya-işitsel ve görsel medya ayrımına tabi olmaktadır. İşitsel ve görsel medya radyo, televizyon ve sinema ve benzeri iletişim araçlarını içermekte iken; yazılı medyadaki iletişim araçları basın açıklamaları şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Basın açıklamaları açıklamanın konusuna göre, olay açıklamaları ve düşünce açıklamaları şeklinde ikiye ayrılır. Olay açıklamaları, hakkında araştırma yapılabilen, gerçek olup olmadığı incelenebilen açıklamalardır. Olay açıklamalarına haber örneği verilebilir. Düşünce açıklamaları ise, bir konuda görüş ve değer yargılarının açıklanmasıdır3.
Kişilik haklarının ihlal edilme yolları arasında günümüzde, internet ve medya önemli yer tutmaktadır. Zira teknolojinin gelişmesiyle birlikte radyo, televizyon, yazılı basın ve internet aracılığıyla kişilik hakkı ihlaline sebep olan açıklamalar-görüntüler, çok kısa süre içinde, çok geniş kitlelere ulaşmakta ve kişilik hakkına yapılan saldırılar, saldırıya uğrayan kişi bakımından çok daha etkili sonuçlar doğurmaktadır. Çalışma konumuz olan medya yoluyla kişilik hakkı ihlallerinde maddi tazminat davası, hukuk düzeninin kişilik hakkı ihlal edilen kişi için öngördüğü telafi yollarından birisi olup; çalışmamızda maddi tazminat davasının hukuksal dayanağı ve amacı, şartları ve maddi tazminata hükmeden kararın içeriği incelenecektir.
