Mirasın Paylaştırılmasında Ortaya Çıkan
 Denklik Alacağı ve Bunun Teminatı
 Olarak Tescile Tâbi Kanuni İpotek

Zafer KAHRAMAN

Türk ve İsviçre hukuklarında, miras ortaklığının paylaştırılmasında ortaya çıkan denklik bedeli alacağına ilişkin olarak mirasçıların tescile tabi kanuni ipotek kurması imkânı tanınmıştır. Denklik bedeli alacağı, mirasçılar arasında paylaşım yapılırken oluşturulan paylarda (mirasbırakan tarafından özellikle kastedilmemiş olan) bir eşitsizlik söz konusu ise ortaya çıkar. Bu alacağı güvence altına almak için, alacaklılar tapuda kanuni ipotek tescilini talep edebilirler. Bu makalede, miras ortaklığının paylaştırılmasından kaynaklanan denklik alacağını teminat altına almak için kanunen düzenlenen tescile tabi kanuni ipotek hakkı incelenecektir.

Tescile Tâbi Kanuni İpotek, Denklik Alacağı, Miras Ortaklığının Paylaştırılması.

Turkish and Swiss Civil Law grant to heirs the right to establish a statutory charge on İimmovable property in order to secure their claims arising from the division of immovable property which belonged to the community of heirs. This debt arises in the event of inequality (not intended by the testator) between heirs concerning the division and the formation of portions. The statutory charge is created when it is recorded in the land register. In this article, the statutory charge which secures the debts arising from the division of immovable property in the community of heirs will be analyzed.

Legal Mortgage, Statutory Charges, Debt Arising From Division and Formation of Portions, Division of the Community of Heirs.

GİRİŞ

Türk ve İsviçre hukuk sistemlerinde, miras ortaklığının paylaştırılmasında, mirasçılar arasında eşitlik ilkesi kabul edilmiştir. Söz konusu eşitliğin sağlanabilmesi için, bazı hallerde, mirasçılara özgülenecek olan miras payları belirlenirken ortaya çıkan eşitsizliklerin giderilmesi amacıyla, kendi payından daha fazlasını elde eden mirasçının, payından az alan mirasçıya bir denklik bedeli ödemesi gerekebilir. Miras payları arasındaki eşitliği sağlayan bu denklik bedeli ödeme borcunun teminatı olarak ise, kanunkoyucu tescile tâbi bir kanuni ipotek talebinde bulunma hakkı bahşetmiştir.

Söz konusu denklik bedeli alacağı ve onun teminatı olan tescile tabi kanuni ipotek hakkı çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır. İlk bölümde, öncelikle miras ortaklığının paylaştırılması ve buna ilişkin kurallar incelenecek ve ardından denklik bedeli alacağının doğumu açıklanacaktır. İkinci bölümde ise; öncelikle tescile tabi kanuni ipotek hakları genel olarak ele alınacak, daha sonra denklik alacağı için kanunda ifade edilen kanuni ipotek hakkı, bu hakkın kurulması ve kurulan kanuni ipoteğin sırası incelenecektir.

I. MİRAS PAYLAŞIMINDA ORTAYA ÇIKAN DENKLİK ALACAĞI

Mirasın açılmasından mirasçılar arasında paylaştırılması tamamlanıncaya kadar, mirasçıların oluşturdukları topluluğa “miras ortaklığı¹” denilmektedir². Miras ortaklığında, mirasçılar tereke üzerinde paylı olarak değil, bütünsel ve bölünmez bir hakka sahiptir³. Diğer bir deyişle, mirasbırakanın ölümü anında birden fazla mirasçısı mevcut ise; bu halde, söz konusu mirasçılar tereke malları üzerinde kanun gereği elbirliğiyle malik olurlar (TMK. m.640)⁴. Elbirliği mülkiyeti, ortakların tümünün, belirli bir pay (hisse) sahibi olmaksızın, ortaklığa dâhil mal veya malların tamamına yaygın olarak birlikte malik oldukları mülkiyet hakkını ifade eder (TMK m.701).