Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Uluslararası Askerî Müdahalelerde Görevlendirilmesinin İç Hukuktaki Dayanakları

Deploying Turkish Armed Forces in International Military Interventions in accordance with Domestic Law

Muzaffer Yasin Aslan

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK)nin ülke dışına gönderilmesi, Bakanlar Kurulunda tüm bakanlarca imzalanan ve Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)’nden bu yönde izin talebini içeren bir tezkerenin Başbakanlık tarafından TBMM Başkanlığına sunulması ve bu tezkerenin TBMM Genel Kurulunda görüşülüp oylanması sonucunda alınan karar ile gerçekleşmektedir. Bu kararlar, Meclis kararı niteliğindedir ve yasama organının yürütme organıyla ilişkilerine dair kararlardan birine örnek teşkil etmektedir. Anayasa’nın 117/2, TSK İç Hizmet Kanunu’nun 35 ve TSK İç Hizmet Yönetmeliği’nin 85/1’inci maddelerine göre, TSK’nin görevi, yurt dışından gelecek tehdit ve tehlikelere karşı Türk vatanını savunmak, caydırıcılık sağlayacak şekilde askerî gücün muhafazasını ve güçlendirilmesini sağlamak, Türkiye Büyük Millet Meclisi kararıyla yurt dışında verilen görevleri yapmak ve uluslararası barışın sağlanmasına yardımcı olmak olarak tespit edilmiştir. Anayasanın 92’nci maddesi gereğince, TSK’nin yurt dışına gönderilmesine TBMM izin verir. TBMM’nin bu konudaki kararı kanun veya iç tüzük niteliğinde olmadığından, Anayasa Mahkemesinin denetimine tabi değildir. Kuvvet kullanımı bir devlet için en önemli konulardan birisi olduğu için kuvvet kullanımında yetkili organlar Anayasa’da düzenlenmiştir. Ancak bu düzenlemeler açık ve net olmadığı için yeni tartışmaları da gündeme getirmiştir. Bu tartışmaların ilkini yasama ve yürütme arasındaki yetki tartışması oluştururken ikincisini yürütmenin kendi içindeki yetki kullanımı tartışması oluşturmaktadır. Özellikle Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi ilkesinin getirilmiş olması bu tartışmayı arttırmaktadır.

Askerî Harekât, Kuvvet Kullanımı, Tezkere, Millî Güvenlik, Anayasa, Meşruluk.

The Turkish Armed Forces may be deployed abroad by a decision of the Grand National Assembly of Turkey (GNAT) after the Council of Ministers submits a mandate seeking permission for sending troops abroad, including all ministers’ signature to the General Assembly of GNAT and permission given by GNAT. This mandate is a Parliament decision and is a significant example of relations between legislative and executive. In accordance with the Constitution article 117 paragraph 2; Internal Service Code of Turkish Armed Forces article 35, and Internal Service Regulation of Turkish Armed Forces article 85 paragraph 1; Turkish Armed Forces have a duty to defend country against threats and dangers from abroad; to sustain and empower standing strong military forces to deter threats; to operate abroad in accordance with the decision of the GNAT; and to help maintain international peace and security. The Constitutional Court cannot supervise decision of the GNAT because this decision is not a code, nor is an internal regulation.

Military Operations, Use of Force, Mandate, National Security, Constitution, Legitimacy.

GİRİŞ

Silahlı kuvvetlerin kullanılması kavramı, geniş anlamıyla her şeyden önce konvansiyonel muharebeyi, bunun yanında güvenlik kuvvetlerine yardım veya düşük yoğunlukta çatışma ortamında kuvvet kullanılmasını ve çeşitli özel harekât görevleri için silahlı kuvvetlerin yurt dışına gönderilmesini ifade eder.1 Terör eylemleri ve silahlı çatışmalar sadece iç hukuku değil, insan hakları dolayısıyla, uluslararası hukuku da yakından ilgilendirdiği için, terör eylemlerine yönelik iç güvenlik harekâtı ve sınır ötesi harekâtların hukuksal çerçevesinin iyi belirlenmesi gerekmektedir.2

Bir devletin anayasal düzeninin, millî varlık ve bütünlüğünün, uluslararası siyasal, sosyal, kültürel ve ekonomik çıkarlarının her türlü tehdit ve müdahalelere karşı korunması ve kollanması, millî güvenlik kavramı ile ifade edilmektedir. Millî güvenliği tehdit eden bir kısım olaylar önceden tahmin edilebilirken, bir kısım olaylar da nispeten kısa sayılabilecek bir sürede ortaya çıkıp tırmanabilir. Örneğin; Kıbrıs, Suriye veya Irak'ın geleceği, Yunanistan'ın karasularının genişliğini 12 deniz miline çıkarması ihtimali, Ermenistan'ın Nahcivan'a müdahalesi ve bir kısım Azerbaycan topraklarını işgali millî güvenliği tehdit edebilecek boyutlardaki olaylardandır. Bu tür muhtemel durumların kriz yönetimi çerçevesinde, somut olayların tırmanıp gelişmesinden önce değerlendirilmesi, millî hedeflerin ve politikaların saptanması, bu durumlara ilişkin olarak Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılması hallerini kapsayacak şekilde, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)nden gerekli izinlerin zamanında alınması önem taşımaktadır.

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK)nin ülke dışına gönderilmesi, Bakanlar Kurulunda tüm bakanlarca imzalanan ve TBMM'den bu yönde izin talebini içeren bir tezkerenin Başbakanlık tarafından TBMM Başkanlığına sunulması ve bu tezkerenin TBMM Genel Kurulunda görüşülüp oylanması sonucunda alınan karar ile gerçekleşmektedir. Bu kararlar, Meclis kararı niteliğindedir ve yasama organının yürütme organıyla ilişkilerine dair kararlara önemli bir örnek teşkil etmektedir.