İsviçre’de Eş ve İştirak Nafakası

Karin MEYER,Kıvılcım Bilgen

Aşağıda, İsviçre nafaka hukukunun temel ilkeleri ortaya koyulacaktır. Eş nafakası konusunda özellikle (hâlâ) evli olan eşlerin ayrı yaşaması sırasında öne sürülen nafaka talepleri ile boşanma sonrası ödenecek nafaka arasında ayırım yapılması gerekir. İştirak nafakası konusunda ise bir yandan reşit olan ve olmayan çocuklar için ödenecek nafaka arasında ayrım yapılması gerekir. Öte yandan reşit olmayanlar için ödenecek iştirak nafakasının ebeveynler arasındaki dava kapsamında hesaplanması gerekirken, bu, uygulamada çocuk ile nafaka ödemekle yükümlü olan ebeveyn arasındaki yargılama usulüne göre belirlenmektedir. Nihayet İsviçre’nin Lahey Nafaka Protokolü’ne bağlı olmamasının sonuçları gösterilecektir.

Evlilik İlişkisi, Eş Nafakası, İştirak Nafakası, Boşanma.

I. AYRI YAŞAMA SIRASINDAKİ EŞ NAFAKASI

Ortak yaşam sürülmesi sırasında eşler güçleri ölçüsüne göre ailenin geçimini beraberce sağlar. Eşler, hayat standardı hususunda ve her birinin bu konuda yapması gereken katkı konusunda anlaşırlar¹; ortak ev bütçesinden vazgeçerlerse, bu anlaşma yine kural olarak devam eder. Her eşin ikinci bir bütçesinin oluşturulmasından doğan ek masraflara kendi gücü ölçüsünde katılması gerekir². Kural olarak o güne kadarki hayat standardını sürdürmek için nafakaya ihtiyaç duyan eşin nafaka talebi olur. Aile içindeki krizin yaşanmasında kusurlu olup olmamanın bu bakımdan hiçbir önemi yoktur.³

Nafaka bedeli (kişinin buna eklenecek olan kendi geliriyle⁴ birlikte), nafaka alacaklısına (örnek olması gereken durumda) evlilik birliği içinde sahip olduğu hayat standardını devam ettirme olanağı vermelidir. Nafaka bedeli, azami olarak, evlilik birliği sırasındaki geçim masrafları ile nafaka alacaklısının (eklenecek) geliri arasındaki fark kadar olmalıdır⁵. Nafaka alacaklısı (o güne kadarki hayat standardının sürdürürken) herhangi bir birikim yapacak duruma gelmemelidir. Muhtemel bir birikim payı yalnızca para kazanana aittir⁶.

Ancak nafaka bedelinin tutarı, nafaka borçlusunun ödeme gücü ile sınırlıdır. Nafaka borçlusunun ödeme gücü ise, onun eklenecek olan geliriyle⁷ geçimi için gerekli olan masrafları⁸ arasındaki farktan ibarettir. Yani, sözü geçen bu ihtiyaçlar (dikkate alınması gereken geçim masrafları) ve eşlerin dikkate alınması gereken geliri, nafaka bedelinin belirlenmesine etki eden faktörlerdir. Nafaka bedeli, eşlerin ekonomik durumlarına göre iki evin geçimini sağlarken de o güne kadarki hayat standartlarını ayakta tutup tutamayacaklarına göre değişik şekillerde hesaplanır.⁹