İdarî ve Adlî Uygulamalarda Zamanaşımı Uygulaması: Özellik Arz Eden Haller

Prescription in Administrative and Judicial Practices: Peculiar Conditions

Ersan Öz

Vergi hukukunda zamanaşımı, alacaklı kamu idaresinin kanun tarafından belirlenen süreler içerisinde vergiyi tahakkuk veya tahsil etmediği takdirde, idarenin bu işlemleri yapma yetkisini kaybettiği süreler olarak ifade edilir. Vergi hukuku açısından tarh zamanaşımı, düzeltme zamanaşımı ve ceza kesme zamanaşımı Vergi Usul Kanunu’nda, tahsil zamanaşımı AATUHK’da düzenlenmiştir. Zamanaşımı hem vergi borçlusu olan mükellefi hem de vergi alacaklısı olan devleti süre açısından sınırlandırarak korumaktadır. Kanunda zamanaşımı süre olarak belirlenmiş olmakla birlikte idari ve adli uygulamalarda bazı özellik arz eden durumlar mevcuttur. Bu çalışmada, vergi hukukunda zamanaşımı türleri, zamanaşımını kesen ve durduran sebepler ve idari ve adli uygulamalarda yer alan zamanaşımına yer verilerek bazı özellik arz eden durumlar incelenmeye çalışılmış, sorun görülen alanlara öneriler getirilmiştir.

Zamanaşımı, Süre, Zamanaşımı Türleri, Zamanaşımının Durması.

Prescription in tax law is a limited period of time. If the administration does not collect taxes or discontinues accrualloses within the time limits set by law, the authority to do these operations. There are types of prescription in tax law: Time limits for tax levy, Time limits for collection, Time limits for correction, Time limits for fine. Prescription for both tax payers that tax debtors and the state which tax creditors remains by limiting in terms of time. Although the prescription specified period in the act, there are some different applications in administrative and judicial practice. This study is included types of prescription in tax law, calculation of periods in prescription, prescription in administrative and judicial practices and different applications in prescription and is brought forward a proposal for problem areas.

Prescription, Period, Types of Prescription, The Stopping of Prescription.

GİRİŞ

Vergi hukukunda zamanaşımı, alacaklı kamu idaresinin yasaların belirlediği süreler içinde vergiyi tahakkuk veya tahsil etmediği takdirde, idareye bu işlemleri yapma olanağını kaybettiren süreler olarak ifade edilmektedir. Zamanaşımı sürelerinin işlemesiyle vergi idaresinin vergiyi isteme yetkisi ortadan kalkmaktadır. Vergi hukukunda zamanaşımı bu özelliği ile hak düşürücü süreye benzemektedir. Zaman ölçüt alınarak böyle sınırlamalara gidilmesinin başlıca nedeni, kamu yararı düşüncesi ve hukuki devlet ilkesinin gereğidir.

Vergi hukukunda tarh ve tahsil zamanaşımları mevcut olmakla birlikte çalışmamızda cezalarda zamanaşımına da yer verilmiştir. Tarh zamanaşımında süre hesaplaması vergiyi doğuran olaya bağlanmışken, tahsil zamanaşımında süre hesaplamasında verginin vadesi dikkate alınmıştır. Vergi kabahatlerine bağlı cezalarda ise süre hesaplaması cezanın bağlı olduğu vergi alacağının doğduğu takvim yılını izleyen (ceza kesme zamanaşımı) ve kesilecek cezaların vadesinin rastladığı takvim yılını izleyen yılın başından itibaren (ceza tahsil zamanaşımı) olarak dikkate alınmaktadır.

Hürriyeti bağlayıcı suçların işlenmesine yönelik olarak da zamanaşımı uygulamaları mevcuttur. TCK madde 66’da düzenlenen dava zamanaşımı, şahsi veya kamu davasının mahkeme önünde açılabilmesi için, suçun işlendiği tarihten itibaren başlayan, suçun yasada yazılı ceza miktarına göre değişen bir zaman dilimidir. TCK madde 68’de yer alan ceza zamanaşımı ise, kesin hükme bağlanmış bir cezanın, hüküm tarihinden itibaren belli bir süre içinde yerine getirilmemesi halinde, bu cezayı çektirme yetkisini ortadan kaldıran bir kurumdur.