Yeni Türk Ticaret Kanunu’na Göre Ticari Defter Tutma Yükümlülüğü ve Ticari Defterlerin İspat Gücü
According to the New Turkish Commercial Code (TCC) Obligation of Commercial Bookkeeping and Conclusive Force of Commercial Books
Levent Biçer,Mehmet Bahtiyar
Ticari defterleri, tacirler, tacir sayılanlar ve tacir gibi sorumlu olanlar tutmakla yükümlüdürler. Esnafın, ticari defter tutma yükümlülüğü bulunmamaktadır. Gerçek kişilerin tutmakla yükümlü oldukları defterler, yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri veya sadece işletme defteridir. Tüzel kişi tacirler ise, bunların yanında pay defteri (TTK. 499, 594), yönetim kurulu karar defteri, genel kurul toplantı ve müzakere defteri (TTK. 375/1) tutarlar. TTK. 64/5 uyarınca tacirler, VUK.’a göre tutulması zorunlu olan defterleri de tutmak zorundadırlar. TTK. ve HMK. işletmenin nitelik ve önemi gereği tutulması zorunlu olan defterleri kaldırmıştır. Her tacir ticari defter ve belgelerini on yıl süreyle saklamakla yükümlüdür (TTK. 82/1). TTK. 82/1’de sayılan belgeler, görüntü veya veri taşıyıcılarda saklanabilirler (TTK. 82/3). Ticari defterlerle ilgili yükümlülüklere uymamanın yaptırımı TTK. 562’de düzenlenmiştir. Eski TTK, belirli ve sıkı bazı şartların birlikte gerçekleşmesi durumunda ticari defterlerin sahipleri lehine kesin delil olmasını düzenlemişti. Yeni TTK. ticari defterlerin delil olma şartlarına ilişkin hüküm içermemektedir. TTK. Tasarısı’nın gerekçesinde, ticari defterlerle ispat usulüne son verildiği artık ticari defterlerin takdiri delil olarak kullanılabileceği belirtilmiştir. Buna karşılık, 1 Ekim 2011’de yürürlüğe giren yeni HMK. ticari defterlerin delil olabilmesine ilişkin şartları düzenlemiştir. Ticari defterlerin kesin delil niteliğine sahip olup olmadığı tartışmalıdır.
Yeni Türk Ticaret Kanunu, Ticari Defter Tutma Yükümlülüğü, Ticari Defterlerin İspat Gücü, Kesin Delil.
Merchants, regarded as Merchant and responsible such as merchant are under commercial bookkeeping obligation. There is no bookkeeping obligation for artisan. Natural person is obligated to bookkeeping of general journal, general ledger and inventory book or only operating ledger. Corporate persons, in addition to those, are obligated to bookkeeping of stock ledger (TCC 499, 594), minute book, general assembly meeting and negotiation book (TCC 375/1). According to TCC. 64/5, merchants are obligated to bookkeeping of ledgers which are expressed in Tax Procedure Law. Ledgers relevant to the quality and importance of business were abolished by TCC and CCP (Code of Civil Procedure). All merchants must store business books and documents for a period of ten years (TCC. 82/1). The listed documents in TCC 82/1 can be stored in data carriers (TCC. 82/3). The sanction of noncompliance with bookkeepping obligation rules is enacted in TCC 562. The former TCC regulated to the issue of the evidence status of commercial boks to be conclusive evidence in favor of the owners of commercial books. The new TCC does not contain provisions regarding the conditions of the force of evidence of the commercial books. The use of commercial books as discretionary proofs was specified in the reasoning of draft of TCC. However, the New Code of Civil Procedure adopted in October 1, 2011 legislated the conditions of being evidence of commercial books. It is questionable that whether commercial books provide conclusive evidence.
The New Turkish Commercial Code, Commercial Bookkeeping Obligation, Evidence Force of Commercial Books, Conclusive Evidence.
GİRİŞ
6102 Sayılı (yeni) Türk Ticaret Kanunu (TTK), tacir olmaya bağlı sonuçlardan birisi olarak ticari defterler tutma yükümlülüğünü, 6762 Sayılı (eski) Ticaret Kanunu’na (eTK’ya) paralel biçimde düzenlemiş, fakat tutulması gereken defterler, tutuluş şekli, açılış ve kapanış onaylarının yapılma zamanı, onay makamı, defter ve belgelerin saklanması, yükümlülüğe uymamanın yaptırımları gibi birçok konuda, eTK’ya oranla önemli yenilik ve değişiklikler getirmiştir.
Ayrıca, eTK, ticari defterlerin sahipleri lehine ve aleyhine delil olma şartlarını ayrı ayrı düzenlemiş iken, yeni Kanun (TTK), defterlerin ispat gücü ve delil olma şartları konusunda bir düzenleme yapmamıştır. Buna karşılık, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu, defterlerin delil olma şartları konusunda, eTK’ya büyük ölçüde benzeyen bir düzenleme getirmiştir.
Bu makalede, eTK ile kısa karşılaştırmalar da yapılarak, defter tutma yükümlülüğü ve defterlerin ispat gücü konusundaki TTK ve HMK hükümleri değerlendirilmeye çalışılacaktır.
