Portekiz Devleti Hükümet Sistemi

Ahmet Gazi GAZEL

Hükümet sistemleri bir ülkenin kuvvetleri arasında özellikle yasama yürütme arasında dengeye göre belirlenen bir olgudur. Hükümet sistemi konusunda şüphesiz her ülkenin örnek alınması veya ders alınması gereken tecrübeleri vardır. Çalışmamızda, 2010 referandumu sonrası yapılan anayasal değişikliklerle ülkemiz adına geçilmesi gündemde olan yarı-başkanlık sisteminin uygulandığı ve tarihi olarak hükümet sistemleri konusunda tecrübeli olan Portekiz devleti hükümet sistemi incelenmiştir.

Portekiz, Yarı-Başkanlık, Salazar, Diktatörlük, Hükümet Sistemleri.

The system of government of a country is a phenomenon that determined by the balance between especially the powers of legislative and executive. There is no doubt that every country have its own experience on government systems that could be taken seriesly or be an example for other countries. In this article we have analyzed the Portugal’s government system which could be lead to Turkey as an experienced one. Portugal’s governmental history is eligible to observe clearly visible transitions between government systems.

Portugal, Semi-Presedential, Salazar, Dictatorship, Governmental Systems.

GİRİŞ

Hükümet sistemi kavramı devleti oluşturan üç temel erk olan yasama, yürütme ve yargının birbirlerine karşı konumuna bağlı olarak vücut bulan ve hükümetin yapısını açıklamada kullanılan teorileri oluşturmada kullanılmaktadır. Özellikle yasama ve yürütme kuvvetlerinin sistem içerisindeki konumuna ve birbirleriyle olan ilişkisine göre hükümet sistemleri oluşmaktadır.

Çalışmamızda köklü Avrupa devletlerinden Portekiz’in hükümet sistemi incelenecektir. Portekiz’de tarihi süreç içerisinde kuvvetler birliği sisteminden kuvvetler ayrılığı sistemine geçiş yapıldığı görülmektedir. Portekiz’de son olarak benimsenen hükümet sistemi yarı-başkanlık olarak belirmektedir. Yaşlı kıta olarak nitelenen Avrupa ülkelerinin genelinde uygulamalara dayalı sistem değişiklikleri yani tecrübeye dayalı sistem, planlı olarak getirilen hükümet sistemlerine nazaran daha çok rastlanmaktadır. Portekiz hükümet sistemi de kuşkusuz bu özelliği ile hükümet sistemlerinin gelişimi ve örneklenmesi adına önemli veriler içeren sistemlerdendir. Karşılaştırmalı hukuk adına Portekiz hükümet sistemi, hükümet sistemleri üzerine çalışanlar için zengin bir deneyim sunduğu görülmektedir.

Çalışmamız ilk bölümünde yarı-başkanlık hükümet sistemi kavramı yanı sıra Portekiz Devleti’nde hükümet sisteminin tarihi evrimi incelenmiştir. İkinci bölümde ise modern Portekiz’de hükümet sisteminin temel organları olan Cumhurbaşkanı ve kabinenin birbirlerine karşı ve parlamentoya karşı konumları incelenecektir.