Kamu İhale İşlemlerine Karşı İdari Başvuru Yolları
Adem AVCI
Kamu ihalelerinin, taşıdıkları önemden dolayı, belirli usuller ve ilkeler temel alınarak yapılması gerekir. Bu bağlamda, ülkemizde de kamu ihalelerinin tabi olduğu bir mevzuat bulunmaktadır. Bu mevzuatın temelini, 1 Ocak 1984 tarihinde yürürlüğe giren 2886 sayılı “Devlet İhale Kanunu”, 1 Ocak 2003 tarihinde yürürlüğe giren 4734 sayılı “Kamu İhale Kanunu” ve yine aynı tarihte yürürlüğe giren 4735 sayılı “Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu” oluşturmaktadır. Kamu idarelerinin alım, hizmet, yapım, kiralama ve taşıma işleri gibi kamu harcaması gerektiren işlerin ihaleleri Kamu İhale Kanunu ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’na göre yapılacak olup, satım, kiraya verme, trampa ve sınırlı ayni hak tesisi gibi kamuya gelir sağlayıcı işlerin ihaleleri ise Devlet İhale Kanunu’na göre yapılmaktadır. Kamu ihale işlemlerinde bazı hukuki uyuşmazlıklar çıkabilir. İşte bu çalışmada, söz konusu hukuki uyuşmazlıklara karşı tüketilmesi zorunlu olan idari başvuru yolları incelenmiştir.
Kamu İhaleleri, Şikâyet, İtirazen Şikâyet, İdari Sözleşme, Özel Hukuk Sözleşmesi.
Public procurements, because of their importance, have to be done with certain procedures and principles. In this context, Turkey has a legislation that public procurement is subject to. This legislation is consist of 2886 numbered “Government Procurement Law” which came into force in January 1, 1984, 4734 numbered “Public Procurement Law” which came into force in January 1, 2003 and 4735 numbered “Public Procurement Contracts Law” which also came into force in 1 January 2003. Public procurements of public administrations which are required to public spending such as purchase, service, construction, rental and transportation is subject to “Public Procurement Law” and “Public Procurement Contracts Law”. On the other hand, public procurements which have income-generating nature such as sale, lease, barter and establishing limited real rights are subject to “Government Procurement Law”. Some legal disputes may arise in the public procurement process. In this study, what type of legal remedies shall be tried in cause of abovementioned disputes have been analyzed.
Public Procurements, Complaint, Demurral Complaint, Administrative Contract, Private Law Contract.
GİRİŞ
İdare, ilgili mevzuatla kendisine verilen görevi yerine getirirken mal ve hizmet alımı, satımı ile yapım ve kira gibi işlere gereksinim duyar. Bu bağlamda ihaleler, söz konusu gereksinimi karşılayıcı niteliktedir ve bir kamu harcaması veya kamu geliri söz konusu olacağı için büyük önem arz etmektedir. İşte bu önemlerinden dolayı ihalelerin, belirli usuller ve ilkeler temel alınarak yerine getirilmesi gerekir. Ülkemizde de ihalelerin kapsamı, belirli ilkeler esas alınarak kanun ve yönetmelik gibi çeşitli düzenlemelerle hukuki yönden belirlenmiştir.
Ülkemizde kamu ihaleleri, önce 2.5.1925 tarih ve 661 sayılı “Hükümet Namına Vuku Bulacak Müzayede ve Münakasa ve İhalat Kanunu” ile düzenlenmişti. 2.6.1934 tarihinde ise 2490 sayılı “Artırma, Eksiltme ve İhale Kanunu” düzenlenerek yürürlüğe girmişti. Daha sonra bu Kanun’un yerine 8.9.1983 tarih ve 2886 sayılı “Devlet İhale Kanunu”, 1.1.1984 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Ancak, bu Kanun tüm kamu kurumlarını kapsamadığı, açıklık ve rekabet ilkesine uygun olmadığı gibi birtakım eksikliklerden dolayı eleştiri konusu olmuştu. İşte bu olumsuz durumu bertaraf etmek amacıyla, 1.1.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4.1.2002 tarih ve 4734 sayılı “Kamu İhale Kanunu” kabul edilmiştir. Ayrıca, bu Kanun’un dışında Kamu İhale Kanunu’na göre yapılan ihalelere ilişkin sözleşmelerin düzenlenmesi ve uygulanmasıyla ilgili esas ve usulleri belirlemek amacıyla yine 1.1.2003 tarihinde yürürlüğe giren 5.1.2002 tarih ve 4735 sayılı “Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu” bulunmaktadır.
Kamu ihale işlemlerinde ortaya çıkan hukuki uyuşmazlıkların çözümünü idari çözüm ve yargısal çözüm olarak ikiye ayırmak mümkündür1. Ancak biz çalışmamızda sadece idari çözüm kısmını açıklamaya çalışacağız. İdari çözüm de kendi içinde ikiye ayrılır; birincisi ihaleyi yapan idareye karşı yapılan şikâyet başvurusu, ikincisi de Kamu İhale Kurumuna karşı yapılan itirazen şikâyet başvurusudur. Bu bağlamda genel olarak üç aşamadan bahsetmek mümkündür. Kişi önce idareye şikâyet başvurusu yapacak, olumlu bir netice elde edemezse Kamu İhale Kurumuna itirazen şikâyette bulunacak yine olumlu bir netice elde edemezse bu kez idari yargı yoluna gidecektir. Zira idari yargı yoluna gidebilmek için idareye şikâyet ve Kamu İhale Kurumuna itirazen şikâyet tüketilmesi gereken zorunlu idari başvuru yollarıdır. Nitekim Kamu İhale Kanunu’nun 54. maddesinin ikinci fıkrasında bu husus belirtilmiştir.
